Friday, November 28, 2008
آذربایجان دموکرات فیرقه سی- ج. گونئی
چهارشنبه ۶ آذر ۱۳۸۷ - ۲۶ نوامبر ۲۰۰۸
http://www.oyrenci.com
سید جعفر پیشه وری نین باش‌چی‌لیغی آلتیندا آذربایجان میللی حکومتی بیر ایللیک حاکمیتی دؤنمینده او گونکو آغیر و دؤزولمز شرط‌لره رغمن آپاردیغی هر طرف‌لی اصلاحات‌لارلا خالقین چوخون‌لوغونون اوریینده اؤزونه سؤزون حقیقی معناسیندا یئر آچمیش، اوزون ایللر بویو پهلوی‌لر سولاله‌سی‌نین گؤره بیلمه دیک‌لری و گؤرمک ایستمه دیک‌لری ایشلری حیاتا کئچیره بیلمیش‌دیر.
1945-46-جی ایللرده گونئی آذربایجان دا 21 آذر حرکاتینین آدی چکیلن اینقیلاب‌لارین آراسیندا بیر چوخ جهت‌لرینه گؤره اهمیت‌لی‌لیک درجه‌سی داها چوخ‌دور. همین حرکاتدا گونئی آذربایجان تورک‌لری‌نین سوسیال پروبلئم‌لری‌نین حللی، عدالت و برابرلیگین یارانماسی اوغروندا موباریزه بو حرکاتین آپاریجی و دوشونن طبقه‌سی‌نین میللی آزادلیق و میللی حاق‌لارین الده ائدیلمه‌سی ایستیقامتینده موباریزه‌لرین کؤلگه‌ده قویا بیلمه‌ییب.
بیر سیرا “تاریخ‌چی” و “آراشدیرماجی”لارین بیر طرف‌لی و حقیقته اویغون اولمایان تحریفات‌لارینین عکسینه اولا‌راق 21 آذر حرکاتی هانسی سا خاریجی قوه‌لرین تاثیری و تضییقی ایله دئییل، بلکه میللتین اوزون ایللر ییغیلیب قالمیش و حلینی تاپمامیش پروبلئم‌لری‌نین پارتالیشین‌دان ایره‌لی گلمیش‌دیر. دونیانین و بؤلگه‌نین او گونکو شرط‌لرین نظره آلا‌راق یئنی جه یارانمیش و مرکزی تئهران حاکمیتی، هابئله اونون موتتفیق‌لری‌نین تضییق‌لری قارشی‌سیندا دیرنمک اوچون میللی حکومتین قونشولوقدا اولان گوج صاحبی سووئت‌لر بیرلیگی ایله یاخین موناسیبت‌لر قورماسی، قارشی‌لیق‌لی امکداش‌لیقدا بولونماسی اولدوقجا طبیعی و منطیقی بیر عمل ایدی. سووئت‌لر بیرلیگینین ترکیبینده دیلی، تاریخی، مدنیت و عادت-عنعنه‌سی گونئی‌دکی‌لرله تام عینی اولان آذربایجان سووئت سوسیالیست رئسپوبلیکاسی نین اولماسی همین موتتفیق‌لیک و یاخین دوستلوق علاقه‌لری‌نین داها دا مؤحکم لنمه‌سی اوچون کیفایت قدر توتارلی سبب ساییلا بیلردی.
یوخاریدا وورغولادیغیمیز کیمی بو حرکاتین باشلانماسی و میللی حکومتین قورولماسین خاریجی عامل‌لرله باغلایان‌لار بیله‌رک‌دن حقیقت‌لری تحریف ائدن ساختاکارلاردیرلار. بیلیندیگی کیمی بوتون خالق‌لارین موباریزه تاریخینده اوغور قازانماق اوچون نظری، سیاسی، حربی و س... جهت‌لردن اویغون اؤلکه‌لرله امکداش‌لیق ائتمه حال‌لاری آز اولمامیش‌دیر. نئجه کی او زامان “موستقیل” دؤولت ساییلان ایران مرکزی حاکمیتی گونئی آذربایجان خالقینا قارشی هوجومدا باشدا آمئریکا اولماقلا بیر سیرا غرب اؤلکه‌لری‌نین یاردیم‌لارین‌دان ایستیفاده ائتمیش‌دیر. هابئله 1979-جو ایل فئورال اینقیلابیندا بو گون حاکمیتده اولان و آذربایجان تورک‌لرینه قارشی پهلوی‌لردن فرق‌لی سیاست یوروتمه‌ین فارس موللا رئژیمیده غلبه‌سین تامین ائتمک اوچون بیر چوخ اؤلکه‌نین مادی، معنوی و سیاسی دستیینه آرخالانمیش‌دیر. همین مسئله بو یازیمیزین مؤوضوعسو اولمادیغین‌دان بونون تحلیلینه کئچمک ایسته میریک.
یوخاریدا دا دئییلدیگی کیمی “آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی” و اونون فعالیتی و موباریزه‌سی نتیجه‌سینده آذربایجان میللی حکومتی‌نین قورولماسی آذربایجان خالقینین اؤزونون حاق‌لی ایستک‌لری و موباریزه‌سی نتیجه‌سینده قورولموش‌دور. بیر ایللیک حاکمیتی دؤنمینده همین حکومتین گؤردوگو ایشلر، خالق‌دان آلدیغی دستک او درجه‌ده گئنیش و اهمیت‌لی اولموش‌دور کی، بعضی غرب دیپلومات‌لاری و موشاهیده‌چی‌لریده بونو اعتراف ائتمه‌یه مجبور اولموش‌دورلار.
آذربایجان و مرکزی حاکمیت آراسیندا دانیشیق‌لار نتیجه‌سینده الده ائدیلمیش راضی‌لیق‌لاردان حیله گرجه‌سینه سو-ایستیفاده ائدیب، دیپلوماتیک پرینسیپ‌لری آیاقلایا‌راق آمئریکانین بیر باشا و هر طرف‌لی دسته یی ایله تئهران رئژیمی‌نین آذربایجانا هوجوم ائتدی. یاخین طرفداش ساییلان ساییلان سووئت‌لر بیرلیگینین موتتفیق‌لیک و طرفداش‌لیق پرینسیپ‌لرین رعایت ائتمه مه‌سی، باشقا طرف‌دن ایسه آمئریکانین تئهران رئژیمینه بیر باشا مادی، سیاسی و حربی یاردیم گؤسترمه‌سی نتیجه‌سینده یئنیجه فورما‌لاشماقدا اولان آذربایجان میللی حکومتی دئوریلدی. سونوج اولا‌راق مین‌لرله آذربایجان‌لی شهید اولدو، دار آغاج‌لارین‌دان آسیلدی، اون مین‌لرله اینسان ایسه اؤز دوغما یورد-یوواسین‌دان دیدرگین دوشدو.
بو دؤوردن سونرا طبیعی کی، آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی‌نین (آدف) داخیلده فعالیت ایمکان‌لاری یوخ سویه‌سینه ائندی. قیسا بیر سوره داغینیق شکیلده و موختلیف یئرلرده گؤستریلن مقاومت‌لری استثنا ائتمکله دئمک اولار کی، یارادیلمیش سرت توتالیتئر شرایطده گؤزه چارپا‌جاق جدی بیر ترپنیش اولمادی.
تهران رئژیمی، فارس شووینیزمی‌نین بو “غلبه”سیندن سونرا باشدا سید جعفر پیشه وری اولماقلا سووئت سوسیالیست آزربایجانینا سیغینمیش آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی‌نین رهبرلیگی و فعال‌لاری یئنی‌دن، آرازین باشقا تاییندا آدف-نین فعالیتین برپا ائده‌رک صبیرسیزلیکله گؤزلدیک‌لری “دؤنوش” گونونه حاضیرلاشماق ایسته‌دی‌لر. بو مسئله‌ده گونئیده اولدوغو کیمی یئنه‌ده سید جعفر پیشه وری اؤز تشکیلات‌چی‌لیق قابیلیتی و زنگین سیاسی تجروبه‌سین‌دن ایستیفاده ائتمه‌لی اولدو. اونون سعی‌لری نتیجه‌سینده آدف یئنی‌دن تشکیلاتلانماغا باشلادی. حتی قیزیلباش خالق قوشون‌لاری فدای‌لری‌نین سووئت سوسیالیست آذربایجانینین شیمال رایون‌لاریندا تعلیم مشق‌لرینه باشلامالاینا نایل اولوندو. طبیعی کی بودا سید جعفر پیشه وری‌نین عیناد و فداکارلیغی نتیجه‌سینده باش توتموشدو.
آدف رهبرلیگی و فعال‌لاری آراسیندا یئنی‌دن بیر جانلانما، روح یوکسک‌لیگی‌نین یاراندیغی، موباریزنی داوام ائتدیرمک اوچون گونئیه داها حاضرلیق‌لی دؤنه‌جک‌لرینه اینام و اومودون آرتدیغی بیر مقامدا س.ج.پیشه وری‌نین معما‌لی اؤلومو هر شئیی یاریمچیق قویدو.
یئنی‌دن بیر سوستلوک و مایوسلوق حاکم کسیلدی. بیر سیرا فعال‌لار سیبیره، باشقا یئرلره سورگون ائدیلدی. گونئیده فارس شووینیزمینی تمثیل ائدن پهلوی حاکمیتی‌نین میللی آزادلیق موباریزلرینه قارشی آپاردیغی باسقی و آمان‌سیز سیاست ایکینجی دفعه “موتتفیق” و “دوست” اؤلکه‌نین حاکم سیاسی قورولوشو طرفین‌دن حیاتا کئچیریلمه‌یه باشلانیلدی. آدف-نین “ایران خالق پارتیاسی” ایله بیرلشدیریلمه‌سی ایدئیاسی، بیر اؤلکه‌ده ایکی “کومونیست” پارتیاسی اولا بیلمز تئوری سی آلتیندا گوندمه گتیریلدی. آدف-ده میللی مؤوقع‌لریله سئچیلن شخص‌لر تضییق‌لرله اوزلشیب رهبر وظیفه‌لردن اوزاقلاشدیریلدی‌لار. آدف-نی “ایران خالق پارتیاسی”نین ایالت کومیته‌سینه چئویره‌رک بیر داها فارس شووینیزمی “کومونیست”، “سوسیالیست” دونوندا آذربایجان تورک‌لری‌نین موستقیل اولا‌راق اؤز میللی حاق‌لاری اوغروندا موباریزه آپارما‌لارینا انگل اولماغا باشلادی. موستقیل میللی دوشونجه‌یه مالیک اولان بیر چوخ ضیا‌لی‌لار بو قورومدا فعالیت ایمکان‌لارینین اللرین‌دن آلیندیغینا گؤره تشکیلات‌دان اوزاقلاشما‌لی اولدی‌لار. یوخاریدا وورغولادیغیمیز کیمی عکس تقدیرده، یعنی مقاومت گؤستردیک‌لری حالدا طالع لرنین اؤنجه‌دن “جزالاندیریلمیش”لاردان فرق‌لی اولمایاجاغین دوشونوب سوسان‌لاردا آز اولمادی. اؤز منافع‌لرین قوروماق خاطرینه ترس فیکیرده اولما‌لارینا رغمن قورومدا قالیب “موباریزه”لرین داوام ائتدیرن “عقل‌لی”لرده اولدو. دئدیک‌لریمیزه مثال اولا‌راق او دؤوردن قالان بیر چوخ سندلری فاکت کیمی گؤستره بیلریک. آنجاق بو مؤوضوعدا بیر سیرا ضیا‌لی‌لاریمیزین گئنیش آراشدیرما‌لار آپاریب یازدیق‌لارینا گؤره بو قیسا یازیدا همین مطلب‌لره گئنیش توخونماغی اویغون بیلمیریک. (البته بو آرادا آدف-ده فعالیت گؤسترن بعضی شخص‌لرین کؤلگه آلتینا سالماق نیتینده دئییلیک. همین دؤورده ده تشکیلاتدا میللی موباریزه‌یه و قورومون موستقیل تشکیلات اولا‌راق فعالیت گؤسترمه‌سینه مئیل‌لی اولان اینسان‌لار یوخ دئییلدی. همین مسئله‌لرده آدف-نین صدری اولان غلام یحیی دانیشیانین شخصی‌نین بلکه‌ده بیر آز فرق‌لی مؤوقع نوماییش ائتدیرمه‌سیده تقدیره لاییق‌دیر. آنجاق حاکم دوروم و قئید ائتدیگیمیز اینسان‌لارین آزلیقدا اولماسی مسئله‌نین ایسته نیلن مجرادا دییشیلمه‌سینه ایمکان وئرمیردی.)
فیرقه‌نین “فعالیت”اینه حاکم کسیلمیش بو شرایطی، قیراق دوشونجه و تأثیرلرین شاختاسین‌دان بوز باغلامیش دورومو 1979-جو ایل فئورال اینقیلابیدا گونئی آذربایجان میللی مسئله‌سی‌نین خئیرینه اریده بیلمه‌دی. همین اینقیلابا آدف اوزون ایللیک “ایران خالق‌لارینین منافعی” پریزماسین‌دان یاناشا‌راق هر طرف‌لی دستک وئردی. آدف-نین حسابین‌دان بو مسئله اوچون اهمیت‌لی مبلغ ده مادی وسایط آیریلدی. بو، سؤزده “آنتی آمپریالیزم” اینقیلابینین ماهیتین ایلک گون‌لردن درک ائدیب عکس مؤوقع توتان تشکیلات و شخص‌لر “ضد اینقیلابی” قوه‌لر آدلان‌دیریلا‌راق تنقید آتشینه توتولدو. اونلارین آمئریکا و دیگر کاپیتالیست اؤلکه‌لرین ال آلتی‌لاری اولدوق‌لاری نظارت‌لرینده اولان بوتون مطبوع اورقان‌لار واسطه‌سیله وورغولاندی. اینقیلاب‌دان قیسا سوره سونرا دینی حاکمیتین موطلق لیگین تامین ائدن، ویلایتی فقیه، “عالی دینی رهبری” تانرینین یئر اوزون‌دکی تمثیل‌چی‌سی سایان گئریجی و آنتی-دئموکراتیک “آنا یاسا” رئفراندوما چیخاریلارکن بیر بیر سیرا سول جریان‌لار کیمی “ایران خالق پارتیاسی” و اونون “ایالت کومیته‌سی” اولان آدف-ده بو “آنا یاسا”نی دستکله‌دی. همین “آنا یاسا”دا باشقا مورتجع مادده‌لرله یاناشی، “ایران دا” یاشایان خالق‌لاریندا میللی-مدنی حقوق‌لارینا لازیمی سویه‌ده یئر وئریلمه‌دی. بونا موثبت سس وئرمک ایسه آدف-نین قبول ائتدیگی پرینسیپ و مرام‌لاری ایله ضدیت تشکیل ائدیردی. میللی و دئموکرات تشکیلات اولماق ادعاسیندا اولان بیر قورومون ان گئریجی فورمادا دینین حاکیم لیگین تثبیت ائدن بیر آنایاسانی دستکله مه‌سی فیرقه‌نین ایمیجینه جدی ضربه اولماقلا یاناشی، کوبود بیر یانلیش‌لیق ایدی. بو خمینی رئژیمی‌نین حاکمیتی‌نین مؤحکملنمه‌سین‌دن قیسا سوره سونرا اؤزون گؤستردی.
همین آنایاسادا بعضی مدعا‌لارین علئیهینه چیخان بیر چوخ قوه‌لر حاکمیتله یاناشی اؤزون “دئموکرات” آدلان‌دیران جریان‌لار طرفین‌دن لنت‌لنه‌رک تضییق‌لره معروض قالدی. آنایاسانین 110-جو اصلینده “ویلایتی فقیه”این موطلقیت ین تثبیت ائدن حیصه‌نین دییشدیریلمه‌سی و قئیری فارس میللت‌لرین میللی-مدنی حاق‌لارینا “آنا یاسا”دا گئنیش یئر آییرلماسی طلبی ایله مشهور دین خادیمی آیت آلله شریعتمداری‌نین چیخیشین‌دان سونرا گونئی آذربایجان تورک‌لری بیر داها آیاقلاندی. “خالق موسلمان” پارتیاسینین اطرافیندا بیرلشن میلیون‌لارلا گونئی‌لی آیت آلله میر کاظم شریعتمداری‌نین حاق‌لی طلبین دستکله مک، گونئی آذربایجان تورک‌لری‌نین میللی-مدنی حاق‌لارینین تانینماسی ایسته یی ایله گئنیش و داوام‌لی اعتراض آکسیا‌لاری کئچریمه‌یه باشلادی‌لار. میللی حکومتین دئوریلدیگی زامان‌دان همین حادیثه لره دک میللی طلب‌لرله باغ‌لی او سویه‌ده هئچ بیر آکسیا کئچیریلمه میشدی. بو مسله‌ده ده آدف تئهران مرکزی حاکمیتی‌نین مؤوقعین دستکله‌یه‌رک باچلانمش اولان حرکاتی خاریجی قوه‌لره باغ‌لی گئریجی و قارا گوروه دسته‌لرین اینقیلابا قارشی تخریباتی آدلاندیردی. اؤز بیانات‌لاریندا حاکمیت‌دن بو “ضدی اینقیلابی” قوه‌لرین سوسدورولماسین طلب ائتدی. (ماراق‌لی‌دیر کی بیر نئچه ایل سونرا تئهران رئژیمی همین مئتوددان “ایران خالق پارتیاسی” و آدف-یه قارشی ایستیفاده ائدیب اونلارین داخیلده فعالیت گؤسترن قوه‌لرین خاریج‌دن گلمیش جاسوس‌لار آدلاندیردی.)
ماراق‌لی جهت‌لردن بیریده اودور کی، حادثه‌لرین بئله اینکیشاف ائتدیگی بیر دؤنمده “کوردوستان دئموکرات پارتیاسی” باشدا اولماقلا اکثر کورد تشکیلات‌لاری کوردوستانین موختاریتی طلبین داها جدی شکیلده قالدیریب و بو یؤنده هر طرف‌لی فعالیته باشلامیشدی. بو مسئله‌ده ده آدف “ایران خالق پارتیاسی”نین تأثیری آلتیندا کوردلرین همین طلبینی جدی-جهدله دستکله ییر و کوردوستانین موختاریتین کوردلرین طبیعی حاقی سایا‌راق بو مسئله‌نین دینج حلی اوچون مرکزی حاکمیتله دانیشیق‌لار آپاریلماسین تکلیف ائدیردی. کوردوستانین موختاریتین اونلارین طبیعی حاقی سایان قورومون آذربایجان تورک‌لری‌نین موختاریت بئله دئییل، ساده‌جه میللی-مدنی حاق‌لارینین تانینماسی اوغروندا سیویل موباریزه‌لرینه نه اوچون قارشی چیخدیغی سوال دوغورور. یئنه‌ده ماراق‌لی‌دیر کی همین مسئله‌لرله باغ‌لی هم آدف-نین ، همده “ایران خالق پارتیاسی”نین اورقانی اولان “نامه مردم” قزئتینده عینی صحیفه‌ده ایکی بیاناتا یئر وئریلیردی. بیرینجی بیانات کوردلرین موختاریتی‌نین دستکلنمه‌سی. ایکینجی بیانات ایسه گونئی آذربایجاندا میللی طلب‌لرله کئچیریلن آکسیا‌لاری پیسله‌یه‌رک مرکزی حاکمیت و “موترققی” قوه‌لردن همین آکسیا‌لارین ایشتیراک‌چی‌لارینا قارشی جدی تدبیرلر گؤرمه‌یه چاغیریش.
البته بو آرادا آدف-نین خطی ایله یارانمیش یئنی شرایط‌دن ایستیفاده ائده‌رک گونئیه گئدیب فعالیت گؤسترن اینسان‌لارین و آدف-نین بو یؤن‌دکی امه یین اینکار ائتمک اولماز. فعالیت اوچون داخیله گئدن‌لر آراسیندا انوشیروان ابراهیمی کیمی دیرلری اینسان‌لار وار ایدی. هانسی کی بیر مدت سونرا “اینقیلابی” حاکمیت کیمی دستکله نن رئژیمین دوستاغینا دوشوب و گولله‌لندی. بلکه‌ده آدف-نین “خالق موسلمان پارتیاسی”نین اطرافیندا بیرلشن کوتله‌نین طلب‌لرینه قارشی چیخماسی، بو حرکاتی دستکلمه مه‌سی‌نین بیر سببیده آدف-نین میللی مسئله‌نین ایدئولوژیک فرقده بولوندوغو بیر جریانین واسطه‌سیله اؤنه چکیلیب حل اولونماماسی سیاستین‌دن ایره‌لی گلیردی. اما نتیجه آذربایجان تورک‌لری‌نین زیانینا قورتاردی.
وورغولادیغیمیز کیمی یئنی “اینقیلابی” حاکمیت اؤز پایا‌لارین برکیتمک اوچون “ایران خالق پارتیاسی”، “آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی” و بیر سیرا باشقا جریان‌لاردان ایستیفاده ائتدیک‌دن سونرا “چوماغین” باشین همین تشکیلات‌لارا طرف دؤندردی. قیسا بیر زامان عرضینده همین قوروم‌لاری “خاریجی دؤولت‌لرین جاسوسو” آدلان‌دیرا‌راق لغو ائدیب بیر چوخ فعال‌لارین حبس ائتدی. مین‌لرله کادیرینین و دئمک اولارکی اساس رهبرلیگی‌نین “اله کئچمه”سیندن سونرا بو تشکیلات‌لار یئنی‌دن یئنی حاکمیتین “اینقیلابی”لیگینی داها یاخشی درک ائتسه‌لرده بو هئچ بیر مسئله نی دییشمه‌یه یئتمه‌دی.
بو حادثه‌لردن سونرا آدف یئنی‌دن 1946-جی ایله اوخشار بیر طالع یاشاماغا مجبور اولدو. حبس و گولللنمه‌دن جانینی قوتارا بیلن‌لر موهاجیرت ائتمه‌یه مجبور اولدولار. “ایران”دا قورولان سرت دیکتاتور و میلیتار حاکمیت بیر داها مین‌لر اینسانین قانین تؤکدو، اون مین‌لرله اینسانی یورد-یوواسین‌دان دیدرگین سالدی. اما گؤرونور بودا آدف-نین قطعی نتیجه چیخارا‌راق بل‌لی مؤوقع توتماسینا یئترلی اولمادی.
سووئت سوسیالیست رئسپوب‌لیکاسینین داغیلماسی عرفه‌سینده قوزئی آذربایجاندا باش‌لانان میللی آزادلیق حرکاتی دؤنمینده (1988-90) آدف-نین سرگیله دیگی مؤوقع ایله یقین کی میللی دوشونجه‌لی اینسان‌لار هئچ واخت باریشا بیلمزدی‌لر. نئجه کی، باریشادا بیلمه‌دی‌لر. ائرمنی‌لرین آذربایجانا قارشی اراضی ادعا‌لارینین گوجلندیگی، بو ادعا‌لارین گئرچکلشمه‌سی اوچون آرتیق ائرمنی سلاح‌لی بیرلشمه‌لری‌نین قاراباغدا تئررور آکسیا‌لاری حیاتا کئچیردیگی بیر واختدا بیر چوخ “سول” تشکیلات‌لاری کیمی آدف-ده “ائرمنی-آذربایجان‌لی قارداشلیقلارین‌دان” دم وورا‌راق یارانمیش پروبلئمی (هانسی کی بو پروبلئم یوخ، ائرمنی‌لرین آذربایجان تورپاق‌لارینا سلاح‌لی تجاووزو ایدی) “میللت‌چی”، “قاراگوروه” دسته‌لرین یاراتدیغین سؤیله‌یه‌رک، “قارداش” خالق‌لارین بیرلیگینین ابدیلیگین‌دن دانیشیردی‌لار (البته 1990-جی ایل 20 یانوار فاجعه‌سی ایله باغ‌لی آدف-نین توتدوغو مؤوقع، بیلدیردیگی موناسیبت تقدیره لاییق‌دیر. اوبیکتیو‌لیک نامینه سونراکی دؤورلر، آزربایجانین موستقیللین‌دن سونرا قاراباغین ایشغا‌لی ایله علاقه‌داردا آدف بیر معنا‌لی اولا‌راق مؤوقعین بیلدیردی و همین مسئله‌ده بو گونده عینی مؤوقعده قالیر).
همین عرفه‌ده بیر چوخ میللی دوشونجه‌لی گونئی‌لی‌لرین خالق حرکاتیندا ایشتیراکینا گؤره آدف-رهبرلیگی‌نین غضب اینه توش گلمه‌سی چوخ یاخین تاریخیمیزین آجی گئرچک‌لیک‌لرین‌دن‌دیر. بلکه‌ده بوتون بو حرکت‌لرین نتیجه‌سی ایدی کی، 1992-جی ایلده آذربایجان خالق جبهه‌سی‌نین حاکمیتی دؤنمینده آدف-نی یئرلشدیگی بینا‌دان کؤچورمک مسئله‌سی قالدیریلمیشدی. بو گون همین حرکتی آخج-نین آیاغینا یازماق ایسته‌ین‌لر اولسادا، اصلینده بو 1946-جی ایلدن قوزئی آذربایجانا موهاجیرت ائتمه یه بیر سیرا گونئی‌لی ضیا‌لی و آدف-ده “غضبه” توش گلمیش فیرقه‌چی‌لرین آزربایجانین واختکی حکومتی‌نین قارشی‌سیندا قالدیردیق‌لاری مسئله ایدی. همین حادثه‌دن خبردار شخص کیمی حتی بو مسئله‌ده ائکس پرئزیدئنت ائلچی بی ین مؤوقعین دن فرق‌لی اولماسینا باخمایا‌راق بیر چوخ گونئی‌لی‌نین تاکیدی و ایصراری نتیجه‌سینده بو حرکته (آدف-نی یئرلشدیگی قرارگاه‌دان چیخارماق) جهد اولونماسین دیه بیلرم.
آذربایجان رئسپوبلیکاسی نین موستقیللیگین‌دن سونرا دئمک اولارکی آدف-نین فعالیتی حیس اولونمادی. اوزون ایللر داخیلده و خاریجده گونئی آذربایجانلا باغ‌لی بیر سیرا جدی حادثه‌لر باش وئرسه‌ده آدف گؤزلمه مؤوقعینده دایانا‌راق هئچ بیر رسمی رئاکسیا گؤسترمه‌دی. بو مدت عرضینده بعضی گونئی‌لی و فیکیر باخیمین‌دان فیرقه‌یه یاخین اولان فعال‌لاریندا آدف-نی “جانلاندیرما” جهدلری نتیجه وئرمه‌دی. بو ایسه اؤزلوگونده بیر چوخ تجروبه‌لی و قابیلیت‌لی اینسان‌لارین فیرقه‌دن اوزاقلاشما‌لارینا و باشقا تشکیلات‌لارین آدی آلتیندا فعالیت گؤستمه‌لرینه سبب اولدو.
“آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی”نین ترپنمه‌یه سون جهدی 2003-2004-جو ایللره تصادف ائدیر. بو زامان آدف-نین فعالیتی‌نین گوجلندیریلمه‌سی اوچون دوشونجه و باخیش اعتباریله فیرقه‌یه یاخین‌لیغی اولان بعضی شخص‌لرین تشببوثو نتیجه‌سینده آدف-نین فعالیتینده یئنی بیر مرحله باشلانمیش اولدو. قوروم یئنی‌دن گونئی آذربایجانلا باغ‌لی مسئله‌لرده “قانع ائدیجی” اولماسادا بعضی تشببوث لرده بولوندو. “ایران”دا باش وئرن حادثه‌لره، جریان ائدن سیاسی پروسئس‌لره موناسیبت بیلدیردی. اؤزونون سایتین آچدی.“آذربایجان” آدیندا اورقانی یئنی‌دن نشر ائتدیریلدی و میللی حکومتین تاریخی و آدف-نین فعالیتی ایله باغ‌لی کیتاب‌لار بوراخدی. “آذربایجان میللی حکومتی”نین و عمومیتله آدف-نین فعالیتی ایله باغ‌لی بوراخیلان آلبوم-کیتابی ایسه بو نشرلرین آراسیندا اؤنم‌لی یئر توتان چوخ دیرلی بوراخیلیش سایماق اولار. بون‌لارلا یاناشی آدف بیر سیرا تاریخی گون و حادثه‌لرله باغ‌لی موختلیف تدبیرلر، کونفرانس‌لار دا کئچیرمه‌یه باشلادی. بو اؤزلوگونده میللی-دئموکراتیک قوه‌لرین سئوینجینه و اونلارین یئنی‌دن فیرقه‌یه ماراق گؤسترمه‌لرینه سبب اولدو. دوزدور بو آرادا بیر سیرا قوه‌لرده آدف-نین بو یئنی فعالیت جهدی‌نین آرخاسیندا باشقا عامل‌لرین اولدوغون بیل‌دیره‌رک او قدرده ایستی یاناشمادی‌لار.
تاسوفله بو دفعه‌ده سونونجولارین فیکیرلری‌نین نیسبی اولا‌راق حقیقته چئوریلمه‌سی گونئی‌دن اولان میللی-دئموکراتیک قوه‌لرین مایوس‌لوغونا و خیال قیریق‌لیغینا سبب اولدو. “آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی”نین صدری امیرعلی لاهرودی باشدا اولماقلا آدف-نین بعضی عضو‌لری‌نین “ایران”این آذربایجان رئسپوب‌لیکاسین‌داکی سیفیرلیگی‌نین موختلیف بهانه‌لرله تشکیل ائتدیگی تدبیرلرده گؤرونمه‌لری، تئهران رئژیمینه باغ‌لی‌لیق‌لاری شوبهه دوغورمایان شخص‌لرین آدف-نین قرارگاهینا آیاق آچما‌لاری، “ایران مدنیت مرکزی”نین نماینده‌لری‌نین بو تشکیلاتلا علاقه‌یه گیرمه‌لری میللی قوه‌لرین حاق‌لی اعتراضینا سبب اولدو. گونئی‌لی میللی‌لر بیر داها آدف-نین بو توتدوغو مؤوقعله گونئی آذربایجان میللی آزادلیق حرکاتینا هئچ بیر موثبت تأثیر گؤستره بیلمه یه جیین قبول ائتمه‌یه مجبور اولدولار. “ایران”این ائکس پرئزیدئنتی محمد خاتمی‌نین آذربایجان رئسپوب‌لیکاسینا سفری زامانی “آذربایجاندا یاشایان ایران‌لی‌لارلا گؤروش” آدی آلتیندا ایران-نین سفیرلیگی طرفین‌دن تشکیل ائدیلن ضیافتده آدف-نین صدری جناب امیرعلی لاهرودی و تشکیلاتین بیر نئچه عضوونون ایشتیراکی، خاتمی ایله “صمیمی” گؤروش و صحبت‌لری سیاسی چئوره‌لر طرفین‌دن بیر معنا‌لی قارشیلانمادی. بو عمل دئمک اولار کی آدف-نین ایمیجینه چوخ جدی ضربه ووردو. یاشانان‌لاری بیر داها تجروبه ائتمکده اولان قوروم رهبرلیگی‌نین “ایران”مئییل‌لی چیخیش و داورانیش‌لاری بونونلا بیتمه‌دی. ایران-دا سون پرئزیدئنت “سئچکی”لرینده تشکیلاتین توتدوغو مؤوقع، گؤستردیگی “فعالیت” حاقیندا فورمالاشدیردیغی یئرلی-یئرسیز شوبهه‌لری بیر داها آرتیردی. تشکیلاتا یاخینلاشماغا مئییل گؤسترن یئنی و گنج قوه‌لرین مایوس‌لوغونا سبب اولدو.
آدف-نین میللی حکومتین 60 ایللیگی موناسیبتیله 2005—جی ایلین دئکابریندا کئچیردیگی مطبوعات کونفرانسیندا تشکیلات رهبری امیرعلی لاهرودی‌نین چیخیشی مطبوعات نماینده‌لری و تدبیر ایشتیراک‌چی‌لاری آراسیندا چاشقین‌لیق یاراتدی. همین تدبیرده امیرعلی لاهرودی‌نین ایران-نین “پرئزیدئنت”ی محمود احمدی نژاد حاقیندا سؤیله دیگی صمیمی و مهریبان فیکیرلر، محمد احمدی نژادین “خالقین سسی ایله سئچیلمیش و خالق طرفین‌دن دستکله نن “مشروع” پرئزیدئنت” کیمی چیخیشی توپلانتی ایشتیراک‌چی‌لاری آراسیندا دا موباحیثه‌یه و بیر چوخ‌لارینین اعتراضینا سبب اولدو. میللی حکومتین 60 ایللیگی ایله باغ‌لی یایین‌لانان بیاناتدا دا اوخشار فیکیرلرین یئر آلماسی آدف-نین یئنی تاریخینده سیلینمه‌یه‌جک بیر لکه اولدو.
بوتون بون‌لارین یئکونو اولا‌راق تشکیلاتین اساس قوه‌لرین‌دن بیری، امیرعلی لاهرودی یه ان یاخین اولان شخصین آذربایجان رئسپوب‌لیکاسینین میللی تهلوکه‌سیزلیک ناظرلیگی طرفین‌دن حبسی، آپاریلمیش ایستینطاق زامانی همین شخصین ایران-نین خصوصی خیدمت اورقان‌لارینین امکداشی اولماسین اعتراف ائتمه‌سی بو قوروما اولوب-قالان اومودودا قیرمیش اولدو. البته بو اؤزلوگونده بلکه‌ده تئهران رئژیمی‌نین غلبه‌سی ساییلا بیلر. نیه کی، بو واسطه ایله تئهران حاکمیتی میللتیمیزین ان قوجامان و زنگین تاریخی و موباریزه کئچمیشی اولان قورومو حاقدا باشقا رای یاراتماغا نایل اولدو. و البته کی بو مسئله‌لره یول وئرن، شرایط یارا‌دان اینسان‌لار اؤز ویجدان‌لاری قارشی‌سیندا جاواب وئرمه‌لی‌دیرلر.
پس. بلکه‌ده آدف-نین “گونئی آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی” آدی ایله، یئنی و گنج میللی-دئموکرات گونئی‌لی‌لر طرفین‌دن برپاسینین زامانی چاتیب‌دیر. بونا آدف-نین بو گونکو رهبرلیگیده راضی‌لیق وئرمه‌یه بورج‌لودور. میللتیمیزین موباریزه تاریخینده اؤزونه مخصوص یئری، مین‌لرله اینسانیمیزین قانی باهاسینا فورمالاشمیش بیر قورومون عکس جبهه‌یه خیدمت ائتمه‌سینه گؤز یومماق همده جینایت‌دیر./اویرنجی
Read more!
posted by <21 Azer> |
3:16 PM
|
