21 Azer- Yirmibir Azer
Pişeveri (Pishevari, Pishavari), Azerbaycan Démoķrat Firqesi (ADF) ve Azerbaycan Milli Hökümeti (AMH) Görüt, Belge, Yazı ve Araşdırma Saxlancı


Sunday, August 31, 2003  

بو يازى طرفيميزدن ائديت ائديليبدير. 21 آذر وئبلاگى


Açılmamış sehifeler silsilesinden. İlk defe çap olunur.


Qulam Yehya’nin "Xatire Kitabi"ndan
Dr. Semed Niknam


(1)- Pişeveri’nin Ölümü haqda


Muhaciret dövrünün başlanqıcında görülen mühüm işlerden biri de Fedailerle te’lim keçirilmesi işiydi. Bu işin teşkili ve ona rehberlik mene hevale edildi. Fedailer tedbiri çox heves ve ruh yüksekliyi ile qarşıladılar. Onlar verilen tapşırıqları can başla yerine yetirirdiler. Cesaretle demek olar ki Fedailer bu işe temiz vicdan ve pak qelble başladılar. Biz bu işi esasen iki yerde teşkil etmişdik. Bize verilmiş tapşırıq yerine yetirilenden sonra bir neçe gün gözlemeyi meslehet gördüler. Ve’d edilmiş vaxt başa çatdı. Men yene de muraciet etdim, yene de meslehet gördüler ki bir qeder de sebr edek. Bu haqda Pişeveri’ye me’lumat verdim. O da dedi ki bu defe menimle Kirovabad’a da (Gence) getmek fikrindedir. O da işin tezlikle başlanılmasına telesirdi.


Biz Kirovabad’a çatdıq. Men Fedailerin işiyle, onların iş, meişet ve başqa işleri ile meşqul oldum. Pişeveri de şeherle tanış oldu. Biz Kirovabad’dan (Gence’den) Şeki’ye getmeliydik. Pişeveri ne ise çox telesirdi. Axşam bele qerara alındı ki seher tezden Gence’den çıxıb Şeki’ye gedek. Men xahiş etdim ki men qalan işleri de gece görüb qurtarım ve seher ne vaxt deseler o zaman men de hazır olum. Pişeveri keçmişden bir yerde işledikleri Nezer Heyderov’un evinde qalırdı. Seher saat 5’de meni çağırdılar. Men mehmanxanadan çıxdım. Bizim bele tezden getmeyimize Nezer Heyderov berk e’tiraz etdi. Pişeveri cavabında dedi ki üreyim zeifdir, Yevlax’ın istisine düşmemek üçün isteyirem ki oranı tezden istiye düşmemiş keçek. Biz maşına oturarken dedim ki men gece yatmamışam ona göre de qabaqcadan üzr isteyirem. Menim maşının arxa terefinde oturmağımı meslehet gördüler. Mene ele gelir ki maşın hele şeherden çıxmamış yatmışam.
Sonrasından daha xeberim olmayıb, sonrakı hadiselerin gedişi bir daha gösterir ki menden sonra sürücü ile qabaqda eyleşmiş Pişeveri’ni ve arxada menimle yanaşı eyleşmiş Nuri Quliyev’i de yuxu tutur. Bu zaman yeqin ki sürücünü de seherin xoş ve serin havası xumarlandırıb. Bu zaman maşın yoldan çıxır, Pişeveri sürücüye qışqırır ki ne edirsen, sürücü yeqin ki tormuz evezine qazı basır. Maşını sağdan birden sola teref alır, maşın körpünün divarına deyir. Zerbden Pişeveri’nin bir neçe qabırqası sınır. Quliyev’in ayağı lüleden sınır ve hetta bud lülesi eti deşib üze çıxır. Menim de başım berk deyir ve özümden gedib huşumu itirirem, bizi oradan Yevlax xestexanasına aparırlar. Yeddi saat huşsuz özümü hiss etmeden qalıram.


Bu hadise haqqında fovri (te’cili. S N.) Bakı’ya xeber verilir ve rayonda da ses yayılır ki bele bir bedbext hadise baş vermişdir. Menim uzun müddet huşsuz qaldığımı görüb menim ölümüm barede xeber yaylır. Men özüme gelerken ağlamaq sesi eşitdim, lakin gözlerimi aça bilmedim, başımdan axan qan gözlerimi yummuşdu . Men ancaq onu soruşdum ki ne üçün yoldaşlar ağlayır, meyer ne olubdur? Yoldaşlar menim sualımdan fovqilade sevinib cavabında dediler ki heç ne olmayıb ve onlar da ağlamırlar, eksine gülürler. Yoldaşların dediyine göre evvelce Pişeveri’nin halı yaxşıymış, mene baxıb demişdi ki "heyf olsun Qevam us-Seltene’den intiqam almadan Qulam’i elden verdik". Bizi Yevlax’dan teyyare ile Bakı’ya getiriller ve men üç aydan sonra bildim ki Pişeveri vefat etmişdir. Pişeveri’nin ölümü meni berk sarsıtdı, bir neçe gün özüme gele bilmedim. Bağda qalmayıb şehere köçdük. Ona göre ki, onun defn olunduğu yerden keçerken mene çox pis te’sir edir ve uzun müddet özümü ele ala bilmirdim. Mehz ona göre de bağda qala bilmedim.

Men Pişeveri’nin şexsiyyeti, iş bacarığı, me’lumatı, adamları tanıması, işe elaqesi ve sair bu kimi keyfiyyetleri haqqında danışmaq fikrinde deyilem, onun ne qeder böyük adam olmasını onu tanıyanlar, onunla işleyenler, menden qat-qat yaxşı bilirler. Xususile onun sağlığında ve ölümünden sonra baş veren hadiseler onun ne qeder hazırlıqlı adam olmasını, rehbere xass olan çoxlu keyfiyyetlere malik olmasını hadiseler bir daha tesdiq etdi. Men onun haqqında daha doğrusu onun insani, rehberlik, inqilabçılıq, eqidesine vurqunluq ve başqa bu kimi ancaq ve ancaq müsbet keyfiyyetleri haqqında fikir söylemek qudretine malik olmadığım üçün bu haqda nese demeye özümde cesaret hiss etmirem. Ancaq Engels özünün heyat ve eqide dostu Marks’ın qebri üste dediyi bir sözü burada bir de yada salmaq isteyirem ... "onun çox eleyhidarları ola bilerdi, lakin çetin ki onun birce nefer de şexsi düşmeni olsun".


Heqiqeten Pişeveri ancaq azadlıq uğrunda mubarize üçün yaranmış bir şexsiyyetiydi. Men deye bilerem ki heyatımda şexsen tanıdığım adamlar içerisinde heç kes mende Pişeveri qeder xoş teessürat bağışlamamışdı.


(2)- Qulam Yehya ittiham olunur.

Qulam ADF’nin merkezi komitesine seçildikden sonra ona qarşı ittihamlar ireli sürülür ve ona qarşı erizeler yazılır. Qulam Yehya’nın isteyi ile erizelere şikayetçilerin iştirakı ile baxılır. Qulam Yehya bu haqda yazır:


ADF MK’nin plenum üzvleri ile birlikde erize verenler de Azerb. SSR Ali Soveti’nin binasına de’vet olundular. Mustafayev’den başqa Rehimov ve H. Sultanov da iştirak edirdiler. Mustafayev qısaca girişle bize muraciet ederek, bizim qarşımızda duran vezifelerden ve işimizde ciddi olmağın ehemiyyetinden danışdı. Sonra dedi ki bize bir neçe erize verilibdir, isteyirik ki plenum üzvleri ile birlikde erizelere baxaq.

....Sonra Mirağa Azeri’nin erizesini oxudular. O da erizesinde yazırdı ki guya Pişeveri’ni men öldürmüşem ki onun yerine keçem. Men ondan soruşdum ki maşın avariya ederken (qezaya uğrayarken. S.N) men de maşındaydım ya yox? O cavabında dedi ki beli siz de maşındayıdız . Men dedim ki maşın qezaya uğrayarken me’lumuydu kim ölecek ve kim diri qalacaq? Onda gel senin barmağıvın birini balaca kesek görek sen onun tabın getire bilirsen. Eyer bele bir işe razı olsan onda onu men öldürmüşem. Sonra Mustafayev dedi ki sen Qulam Yahya’nı yox bizi tehqir edirsen. Sen bir qeder düşün gör ne danışırsan. Plenum üzvleri .....ve Mirağa’ya nifret etdiler. Bu hadiseden sonra bohtançıların bohtan dolu erizelerinin sayı azaldı.



(3)- Hizb-i Tude’nin iclaslarında ADF, Qulam Yehya ve Pişeveri ittiham olunur. (İxtisarla)

"Xatire kitabı"nda Pişeveri’nin ölümü haqda bir de Tudeyilerle mubahisede be’zi meqamlar var. Bu meselenin orada neden meydana geldiyine aydınlıq getirmek üçün Qulam Yehya’nın Hizb-i Tude ile ADF’nin "Birleşdirici Konfransı"ndan Vahid Hizb’in İcraiyye Heyeti’nin iclasından, Moskva ve universitet hovzesindeki iclaslardan getirdiyi faktlara nezer salmaq lazımdır. Qulam Yehya yazır:


Be’zileri vehdeti ADF’den el çekmek, onun keçmiş fealiyyetini dayandırmaq ve sair bu kimi "tedbirlerden" de dem vurmağa başladılar. Biz bu haqda yeri geldikce behs edeceyik. Lakin tekce siravi üzvler deyil, hetta mes’ul ve be’zen sabiqeli yoldaşlar ne ise çox yalnış movqe tuturdular. Misal kimi tekce bir faktı göstermek isterdim.

Vahid Hizb’in İcraiyye Heyeti’nin üzvü Kiyanuri İcraiyye Heyeti’nin bir iclasında teklif edirdi ki bir hizbde iki elmi nezeri mecelle ola bilmez ve buna ehtiyac da yoxdur. Ona göre de "Azerbaycan" mecellesi leğv edilsin. "Dünya" mecellesinin be’zi meqaleleri tercüme edilib "Azerbaycan" ruznamesinde derc edilsin. O sözüne davam ederk deyirdi ki "Mesail-i Hizbi" "Dünya" mecellesi ve "Merdom" ruznamesinden be’zi meqaleleri Azerbaycan diline tercüme ve neşr edilse daha yaxşı olar. Onun teklifi İskenderi, Teberi ve Qasımi terefinden beyenildi ve ona terefdar olmalarını bildirdiler. Menim "Azerbaycan" mecellesinin neşrinin vacib olması haqqındakı teklifimi onlar federativ tedbir adlandırdılar.

Mubahiseni yekunlaşdırmaq isteyen Radmeneş onların bütün tekliflerine terefdar olmasını bildirmekle yanaşı dedi ki yoldaş Danişyan vehdete fedrativ bir cereyan kimi baxır. Vehdetle e’tilafi qarışdırır. İndi ayrı bir mecelleni neşr etmeye ehtiyac yoxdur............


Qulam Yahya davam ederek yazır: Men iclasdakı çıxışlardan numuneler desem de bu haqda bir qeder etrafli qeyd etmek isteyirem.

Meselen Resedi çıxışında dedi ki Partiya mektebinde partiya hovzesi yaratmaq qelet iydi. Bu teşkilatı (ADF’ni .S.N) Baqirov yaratdı. Firqe’nin meqsedi Azerbaycan’ı İran’dan ayırmaq iydi. Firqe’de şexsiyyete perestiş olmuş ve indi de davam edir. Firqe’nin rehberliyi Azerbaycan xalqını aldadıb. Pişeveri deyirdi: Ölmek var dönmek yoxdur!


Orada çıxış edenlerden Rustemi dedi ki Azerbaycan nehzeti suduridir. Ele ona göre de ADF’nin teşkili şexsiyyete perstişin neticesinde vucuda gelmişdir. İndi Firqe’nin rehberleri Firqe’nin adının saxlanılmasında yene de israr edirler ki vaxtı gelende yeniden ayrıla bilsinler. Rustemi çıxışında aşağıdakı teklifleri etdi:
1. Vahid Hizb’in bir orqanı olsun, onu da Azerbaycan diline tercüme etsinler.
2. Firqe’nin adı tezlikle götürülsün.
3. Milli Meseleye geldikde İran’da bu mesele Sovetler İttifaqı’ndakından daha yaxşıdır. Ona göre ki İran’da milli zülm ve milli ziddiyetler nezere çarpmır. Sonra o dedi: Azerbaycan’da Azerbaycan’ı birleşdirmek cereyanı indi de davam edir. Buna misal olaraq Azeroğlu’nun meqalesini göstermek olar. O sözünün lap sonunda dedi ki Azerbaycan’da hazırlanan kadr milletçi kadr kimi hazırlanır. Azerbaycan Kominist Partiyası indi de Azerbaycan’ı İran’dan ayırmaq siyaseti yeridir. Ele ona göre de ADF’nin adının saxlamaqa her cüre şerait yaradırlar.

Babek çıxış ederk dedi: Firqe’nin yaradılması evvelden düzgün olmamışdı. Mehz ona göre de Hizb-i Tude lap birinci günden e’tirazını bildirdi. Yalnız Firqe teşkil tapandan sonra Hizb-i Tude’nin MK’si ondan terefdarlıq etmeye başladı. O sözüne davam ederek dedi ki burada deyirler ki ADF’nin Azerbaycan’da kökü yoxdur. Bu düz deyildir. Firqe geri oturandan bir az sonra meni Azerbaycan’a işlemeye gönderdiler. Azerbaycan’da az bir müddet içerisinde ADF’nin adı altında üç min neferden çox adam toplaşdı. Bu onu gösterir ki Azerbaycan’da xalq içerisinde Firqe’nin kökü ve hörmeti vardır. Firqe’nin heyata keçirdiyi tedbirler xalqın gözü qarşısındadır. İndi bütün bunlara baxmayaraq Firqe’nin adının qalması düzgün deyildir.


Universitet hovzesindeki çıxışlardan.

Riza İnayet: ... ADF’nin yaranmasına geldikde ise İran inqilabına zerer vurmaqdan başqa bir şey deyildir. Odur ki Firqe’nin teşkili kökünden qeletiydi. Onun yaranması şexsiyyete perestişin bilavasite neticesiydi. Azerbaycan Milli Hökümeti’nin apardığı islahatlara geldikde onlar İran üçün zererli hereketiydi. Bu tedbirlerin meqsedi Azerbaycan’ı İran’dan ayırmaq meqsedi güdürdü. Encümen-i Eyaleti, Meclis-i Milli teşkil olundu. Başvezir müeyyen edildi. Hetta vezir-e ceng te’yin edildi. Firqe geri oturandan sonra Sovet İttifaqı’nda Baqırov’a Vahid Azerbaycan’ın atası kimi muraciet edilirdi. Bu haqda Azerbaycan ruznamesinde olan tebriki oxudu. O sonra sözüne idame vererek dedi: Azerbaycan ruznamesinde Fars işqalçı ve şovinistleri eleyhine meqalelerle yanaşı be’zen de "yaşasın İran zehmetkeşleri!" yazırdılar ki bunlar da birbiri ile düz gelmir. Görürsünüz Azerbaycan’da Farslar eleyhine nece mubarize aparırlar ?

Men Riza İnayet’in danışığını kesib soruşdum: Siz Fars şovinisti ve işqalçıları ile Fars zehmetkeşlerini bir sıraya qoyursunuz ve ya onları bir birinden ayırırsınız? O menim sualıma cavab vere bilmedi ve çıxışının tonunu bir qeder zeifletdi.Yoxsa çox alovlu danışırdı. Riza İnayet sözüne davam ederk dedi: Qulam Yehya’ya geldikde İran’da milli burjuaziya onun adından qorxur ve Hizb-i Tude’nin rehberliyinde onun adı olduğu üçün Hizb-i Tude’ye yaxınlaşmırlar. Eyer heqiqeten Hizb-i Tude milli burjuaziya ile yaxınlaşmaq isteyirse Qulam Yehya’ya demek lazımdır ki özü iste’fa verib Hizb’den uzaqlaşsın ve eyer özü uzaqlaşmaq istemese biz teklif edirik ki onun işden uzaqlaşdırılması üçün Hizb tedbir görsün.

Sonra Exger söz alıb dedi ki men yoldaş Danişiyan’dan bir neçe sual etmek isteyirem. O üzünü mene teref çevirib aşağıdakı sualları verdi:
1. Bele danışıq gedir ki İcraiyye Hey’eti mueyyen işe göndermek üçün bir neçe nefer adam isteyib siz vermemisiniz? bu düzdürmü?
2. Deyirler Firqe bir qaladır, siz de onun qapısında "eli tüfengli" durub, oraya heç kesi buraxmırsınız. Bunun da heqiqeti var ya yox?


Cavad Mizani çıxışında dedi ki ...ADF’ye geldikde o karger (fehle, S.N ) tebeqesinin Hizbi deyildir. Ona göre de onunla vahid hizb teşkil vermek karger tebeqesi Hizbinin ziyanınadır.

Furuqiyan çıxışında dedi: ADF’nin yaranmasını xalq yaxşı qarşıladı ve sonra başa düşdüler ki ADF’nin meqsedi Azerbaycan’i İran’dan ayırmaqdır. Hizb’in rehberliyinin esas sehvi burasındadır ki onlar Firqe’nin yaranmasının zererli olması haqda heç bir şey yazmamışlar. Gerek indiye qeder bu barede yazaydılar. Yazmamaları sehvdir.


Beyat çıxışında dedi: Rüstemi deyir ki milli mesele İran’da SSRİ’den yaxşı hell edilmişdir. Efserler Teşkilatı’na geldikde ise onlar ADF eleyhine vucuda getirilmiş bir teşkilatdır. Onlar özlerini nece bir Paniranist kimi aparır.

Cudi çıxışını Firqe’nin teşkilinin düzgün olmaması ile başlayıb dedi ki indi de onun adının qalması qeletdir. Bizim mubarizemiz bununla bitmeycekdir ve biz mubarizemizi davam etdirib Hizb’in rehberliyini mecbur edeceyik ki bizim dediklerimizi qebul edib, heyata keçirsin. Firqe’de şexsiyyete perstişlik vardır. SOV. İKP. 22 ci qurultayı bizim dilimizi açmışdı. İndi biz demeliyik ki 1954 cu ilde anti partiya cereyanında 108 neferi Qulam Yehya’nın imzası esasında hebs etdiler ve çoxlu adam öldürdüler. Bunların haqqında lazimi ölçü götürülmesini teleb etmeliyik. Bunu da açıq deyirem ki onların öldürülmesinde Qulam Yehya’nın şexsen eli vardır. Odur ki o indi tutulmalıdır. Men onun "alovlu" çıxışının ortasında soruşdum ki dediyiniz tutulan ve öldürülen adamların heç olmasa ikisinin adını deyin, görek onlar kimlerdir? Cudi bir anlıqa dayandı, sanki gözlenilmez sual onun evvelden axıra qeder bohtan demesinin bir anda üstünü açdı .O özünü itirmiş halda cavab verdi ki onların adları yadımda deyildir.

Pur Hormuzgan çıxış ederek dedi: Beyat’ın dediyinden bele çıxır ki Efserler Teşkilatı ADF elyhine yaradılmış bir teşkilatdır. Men deyirem ki bu teşkilatın kim terefinden yaradılmasına baxmayarq, o çox düzgün ve qanuni teşkilatdır. Vahid Hizb’in yaradılması teşebbüsü Firqe terefinden deyil, Hizb’in terefinden ireli sürülmüşdür. İndi de vehdeti Azerbaycan milletçileri xetere salırlar. Firqe üzvleri milli meseleni ireli sürüller. Halbuki bir ölkede olan muxtelif milletler özleri üçün ayrı firqe teşkil etmirler. Ona göre de Firqe’nin teşkili evvelinden fehle tebeqesinin ziyanına olmuşdur. Buna baxmayaraq hele Firqe isteyir ki Azerbaycan’ın tarixi yazılsın. Bu da Azerbaycan’ı İran’dan ayırmaq demekdir.

Hemzelu çıxış ederk teklif edir ki Firqe’nin adı ve özü leğv edilsin.


Hizb’in MK’nin üzvü Nuşin çıxışında dedi: Hizb’in İcraiyye Heyeti’nin teqsirlerinden biri hovzelerin teklifine laqeyd yanaşmasıdır. Hovzeler teklif edirler ki Firqe’nin adı saxlanılmasın ve Merkezi Komite’nin adı qalmasın. Mence hovzelerin teklifi düzdür, Firqe’nin adının ve Merkezi Komitesi’nin saxlanılması lazım deyildir. Lakin İcraiyye Heyeti bele tekliflere qulaq asmır. Firqe ile vehdet başa çatıb tamam olmayıb. Buna misal Azeroğlu’nun yazdığı meqaleni göstermek olar. Eyer vehdet möhkem olsaydı, bele nadürüst meqaleler yazılmazdı. Firqe yene de Azerbaycan’ı ayırmaq siyaseti yeridir. Hetta eşitdiyime göre Danişyan deyibdir ki biz 100 neferi tebid etmişik, eyer yene de lazım olsa 100 neferi de tebid ederik.

Sonra Qaim Penah çıxış ederek dedi ki ... Firqe ile Hizb’in arasında ne teşkilati ne de ideolojik vehdet yoxdur. O teklif etdi ki Firqe’nin iştirakı olmadan Hizb’in konferansı çağırılsın.


Azeri çıxışında dedi: Firqe meselesine geldikde men onun teşkilinin yanlışlığı haqda danışmayacayam, çünki menden evvel çıxış edenler kifayet qeder danışdılar. Men feqet Azerbaycan haqqında bir neçe kelme demek isteyirem. Azerbaycanlılar özlerini millet adlandırırlar amma onlar hele millet deyiller. Ona göre de Hizb’in sehvi burasındadır ki onların bu yalnış iddialarının qarşısını almaq evezine metbuatda onlardan terfdarlıq edir.

Qulam Yehya bu ittihamlar haqda deyir: Her halda onların esas istiqametleri hucum hedefleri ADF, Azerbaycan Xalqı ve şexsen mene qarşı olmalarına baxmayaraq menim onlara bir nov yazığım geldi. Çünki tekce onlar deyil, umumiyetle yalan danışanlar, xususile bohtan atanlar hemişe qorxaq olurlar.


Qulam Yehya bu ve bu kimi ittihamları cavablandırmaq üçün geniş ve çox deyerli çıxış etmişdir. Qulam Yahya’nın çıxışında o sıradan demişdir:
..... İndi de bir neçe söz Sovet siyasetine toxunan çıxışlar haqqında demek isteyirem. Burada be’zileri dedi ki guya ADF’ni Baqirov bu meqsedle yaradıb ki Azerbaycan’ı İran’dan ayırsın. Sözünüze idame verib onu da elave edirsiniz ki indi de hemen siyaseti Azerbaycan Komunist Partiyası davam etdirir. Be’zileriniz deyirsiniz ki Azerbaycan inqilaba hazır deyildi, guya Azerbaycan’a inqilab sudur edildi. Dediklerinizi esaslandırmağa çalışarken onu da misal getirib deyirsiniz ki Pişeveri’ni Ruslar ona göre öldürdüler ki o, Azerbaycan’ın İran’dan ayrılıb Sovet Azerbaycanı ile birleşdirilmesinin elehineydi. İndi dediklerinizi nezerden keçirek. Eyer ADF’ni Baqirov yaratmışdırsa bes ne üçün o işden getdikden sonra da qalır ve fealiyet edir?

Deyirsiniz ki indi de Azer. KP MK hemin siyaseti davam etdirir. İndi sizin hamınıza bele bir sualla muraciet etmek isteyirem. Deyin görek Azer. KP Sov. İKP dan ayrı siyaset yeridir? Elbette hamınız xorla deyeceksiniz yox! Bes onda ne üçün bele kobud ve mes’uliyyetsiz bohtana mürtekib olub, bu teşkilatları biri birine qarşı qoyursunuz? Burada dediklerinize özünüz inanırsınızmı? Elbette, yox! Bes özünüzün inanmadığınız ve heç bir esası hetta heç bir oxşarlığı bele olmayan ciliz bohtan ve yalanı ne üçün deyirsiniz, Azerbaycan xalqı kimi bir xalqı temsil eden bir teşkilata ne üçün leke vurmaq isteyirsiniz? Sonra deyirsiniz ki Pişeveri’ni ona göre öldürübler ki o Azerbaycan’ın İran’dan ayrılmasına razılıq vermedi. Eyer siz öz dediklerinize "inanırsınızsa" onda bilirsiniz ki ilk defe yaranan ADF başçısı Pişeveri’ydi ve ölende de Firqe’nin sedriydi.


Read more! posted by <21 Azer> | 2:44 PM


Friday, August 29, 2003  



"از يک سوراخ نبايد دو بار گزيده شوی
نگاهی به وقايع ايران در دهه ۴٠ و ۵٠ قرن بيستم (به زبان ترکی آذری): حميد داديزاده (تبريزی)
جمعه ۷ شهريور ۱۳۸۲ – ۲۹ اوت ۲۰۰۳


بو يازى طرفيميزدن ائديت ائديلميشدير- 21 آذر وئبلاگى



ادامه نظم فرهنگ موروثی همانند تن دادن به رژيم اخلاق سياسی سنتی و عدم اعتنا به نيازهای انسان فردا جهان ما را در سيکل تراژديها، فاجعه ها و در جازدنها قرار داده است. خواسته های تاريخی وقتی در زمان خويش بر آورده نميشود، همچون گرهه های نگشودنی در روح وروان مردم زندگی ميکند و هراز گاهی ميل به رهايی، انسان درگير در مهميز گرهها و عقده های ناشی ار انحصار استبداد به تکاپو واميدارد تا گرهی را بگشايد و خود را از بار گرن آزاد نمايد، اما گشايشی در ميان نخواهد بود مگر اينکه نيازهای فردا کند و کاو گردد و روح تفکر، ميل به انديشه و تحول در فرد فرد اين انسان سرگردان در تار و پود رژيم فرهنگ سنتی پديد آيد. در اين نوشته، با الهام از کتاب ويليام داگلاس در مورد وقايع ايران در دهه ۴۰.۵۰ قرن بيستم، نگاهی خواهيم داشت به سير اين تاريخ.


گلين بو دفعه بير باجادان ايکی دفعه سانجيلماياق


تاريخده بير خاص فئنومنلر، واقيعه لر، يا پديده لر وار کى زامانين کئچيشی و دؤورانين دييشمه سی اونلاری کؤهنه ائتمز. بو واقيعه لر هر بير زامان ديری و هر زامانين ايستکلرىينن آز يا چوخ اويغوندور. هر بير خالقين، ميللتين و هر بير تاريخی کوتله نين ده بير اؤزونه باغلی و اؤزونه آسيلی بير کولتورل، آنتروپولوژيک کاراکتئرلری وار کی او ميللتی باشقا ميللتلردن يونيک ائدير و آييرير. آذربايجان خالقينين قيدمتلی تاريخينده ده بو فئنومئنلردن گؤزه ديير. بوگون کی تاپدالانميش ميللتلرين ميللی اويانيش عصريدير، بيز آيدينجا گؤروروك کی آذربايجاندا بير يئنی حيات، يئنی دوشونجه و بو زامانيله اويغون بير سوسيال اويانيش ايره ليه گئدير. بو اويانيش چوخ حيصصه ده فيکير، انديشه و دوشونجه اويانيشيدير. بو اويانيش بير پروسئس کيمی هر گون يئنی چلنجلر آذربايجان خالقينين اؤنونده قويور. بو اويانيش مرحله سينين بير پيلله سی موعاصير تاريخی و سوسيال واقيعه لری يئنيدن معنا ائديب و دوشونمكدير. بو مرحله ده هر انسان اؤزو ايستر اؤز فيکريله دونيانی تفسير ائتسين. بو اؤزونه قاييديب انديشه مئيدانيندا کيمليک يا خود وارليق درکی، داها دوغروسو آذربايجان خالقينين يونيوئرسال کاراکتئرين و دونيا ساحه سينده اونون بير ميللت اولاراق ايقتيدارين نوماييشه قويور. بوردا دين داعواسی، ايدئولوژی سينيرلاری فاکتور حئساب اولونمور. بو اويانيش مرحله سينده يالنيز هر اينسان کيملييين و يئر اوزونده حوضورون ، اؤز ديلىيله، اؤز آدىيله، اؤز کئچميشىيله، ثوبوت ائتمکده دير. بير آز ديققتله، ايضاح اولور کی بو مرحله ده بير ميللتين آدی، تاريخی، توتاليته سی صحنه يه چيخير. بو وضعييت جمعييتدن متانت، حؤوصله، آغير دؤزوم، کئچميشی عئلمی پارادايملارا دوشونمه يی طلب ائدير. بو عصرين سيناقيندان بو عصرين دوشونجه لرىيله کئچمك اولور.


اونا گؤره بو انديشه، فيکير اويانيشىينان واييلئنت، و دييالوق طرزىيله پروسئس اولور. بو مرحله ده کئچميش تاريخی يئنی باخيشلا گؤرمک چوخ اؤنمليدير. آذربايجان خالقی صاباحا اوميد بسله يير، بو بؤيوک اسکی خالق بوگونه دک ياشاييب، گله جه يه يول آچير، بو غورورلو ميللتين تاريخده آغير ياشاييشی گؤستريب کی "اؤلدو وار دؤندو يوخ" سؤزو بو ميللتله ياراشير. بوگون ميليونلار اينسان آييليب و بو اويانيشين بير کيچيک اؤرنه يی آذربايجانين شهرلرينده ضيياليلارين حرکاتی، وئب سايتلار، بابک قالاسی توپلانتيسی و چئشيتلی درنکلر، گازئته لر و بيرليکلردير. چوخ بسيط ديلده دئسم داها ايستيبدادين يالانينا اينانماق اولماز. فيکير زامانيدير و فيکير عوممانينا قاتيشان آذربايجان اؤز منافئعينه طرف گئدير. اؤزو يازسين، اؤز ديلينه ماددی معنوی، ادبی بديعی اثرلر يارادسين، و دونيانين گله جک نسيللرينه اؤز مدنييتين ترانسفئر ائله سين. دئديييم فئنومئنلردن بيری آذربايجان خالقينين آزادليق اوغروندا ميللييتچيليك حرکاتيدير. بو حرکتين ان اؤنمليسی آذربايجان ميللی حؤکومت دؤورونون حرکاتيدير. بو حرکت ، کی دئموکرات فيرقه سينين آذربايجاندا ايشه باشلاماق تاريخينه عاييد اولور، او قاليجی فئنومئنلردن بيريدير. ايراندا ايستيبداد قوووه لری بو حرکاتی تاريخدن محو ائتمک آماجىيلا، چاليشيبلار تاريخی تحريف ائتسينلر، اونلارين آماجی بودور کی گؤردويو ييرتيجيليقلار و تؤکدوگو قانلار و ائله دييی ظولملرين اوستونه بير پرده آتيب و دؤولتی سانسور سيستئمىيله بو وحشتلی و قارا دوسيه نی خاطيره لردن سيلسينلر. آمما تاريخ ديریدير، آذربايجان خالقی آييق و بوگونکو مقام فرقليدير. پهلوی ايستيبدادينين تؤکونتولری بوگون او تالانلاردان٫ او غارتلردن او ائوی ييخمالاردان تغذيه ائدير. اونلارين اللری آذربايجان خالقينين قانينا باتيب. بوگون بو دودمانين قالانلاری، او ارتشين کاماندارلاری ويليام داگلاسا جاواب وئرمه ليديرلر. ويليام داگلاس نه تبريزليدير، نه ده روس نؤکريدير، او ايراندا بؤيوک ماليکلرله، ميثال اوچون باتمانقلينج، جهانبانی و ديگر باشچيلارلا دانيشيب و سندلری بو گون بيرلشميش ميللتلرين و بيزيم اليميزده دير. آذربايجان خالقی ايسته مير بير باجادان ايکی دفعه سانجيلسين. دوست دوشمن، يازيچيلار، تاريخچيلر و تدقيقات اهلی بو حرکاتين باشچيسی سئييد جعفر پيشه وری حاقييندا چوخ دولو، موستند فاکتلارا ايشاره ائديب و ايکی مووضوعا ديققتله تاکيد ائديبلر :



۱-ميللی حؤکومتين پروگراملاری و پيشه ورينين آذربايجان خالقی آراسيندا مووقئعيتيی.

۲-ايستيبداد و شاهين سيلاحلی قووه لرينين آذربايجانا واريد اولماسی.



 شوبهه سيز بوگون کئچميشين حرکاتين و اونون مودئلين کوپييه ائتمک يئرسيزدير. من يالنيز بو ايشاره دن آماجيم قارانليق گوشه لری ايشيقلانديرماقدير. بوگون ۳۰ ميليون خالقين ادبی بديعی ساحه لرده چوخ روشد ائتمه مه سی و ديل کولتور ياراديجيليق عالمينده فاقيرليغی تکجه ايستيبدادين نتيجه سينده دير. دوؤلتی تبليغات، رسمی يازيلار هر نه اولورسا اولسون، خالقين اوره يينده کی گيزلی قالان سؤزلر، ايستيبداد زنجيرلرينين آلتيندا ازيلن ميللتين اوغوللاری قيزلاری بوگون بير ميللی اويانيش و يا رونئسانس کيمی حرکتده، آغيزلاری آچيليب و سؤزلر و دئييلمه ميش واقيعه لر بوگون دئييلير. ميليونلار آذربايجانلينين حياتی و چکدييی چتينليکلر بوگون يازيلير و گلن نسيللره تاپشيريلر بير تاريخی امانت کيمی. دوغرودان دا گون هر بير زامان بولوت آلتيندا قالماز، آذربايجانين آتا بابالار سؤزلرينده وار کی"آی داداش سسينى ايتيردين٫ اييين نه جور ايتيره جكسن؟". بو نا گؤره ده آذربايجانين سئويملی عاشيقلاری خالقيميزين اونودولموش سؤزلرين اؤز سازلارىيلان تاريخين سينه سينده حک ائليرلر، عاشيق حوسئين جاوان کی آذربايجانين دهشتلی دؤورونده ياشيردی، آدام اؤلدورن حاکيملره دئيير: "شاه! سن اونودسان دا تاريخ اونودماز صابونلی کندينی٫ دار آغاجينی". او فئنومئنلرين بيری تبريزده قورولان ميللی حؤکومتين پروگراملاريدير. ويليام داگلاس بير امئريکالی يازيچی کی ۱۹۴۹نجو ايلينده ايرانا گلير، ياخيندان آذربايجان، کوردوستان، لوريستاندا دولانير، اينسانلارلا دانيشير، اؤز دئدييينه گؤره، چوخلو موصاحيبه لر آپارير، و سونرا گؤردوکلرين بير کيتابدا يازير. داگلاس آمريکانين عالی محکمه قاضيسيدير، ۳۳ ايل بو ايشده چاليشيب. تکرار سؤيله ييم او نه آذربايجانليدير، نه پيشه وريچيدير، نه روس آداميدير . من اونون يازيسين ايکی موضوعدا بوردا قئيد ائديره م :


الف- پيشه ورينين دؤولت پروگراملاری

ب- شاه ارتئشی آذربايجاندا نه ائتدی


:ميللی حؤکومتين پروگراملارينى ۹ ساحه ده قئيد ائتمک اولار:



۱- يئر رفورملاری، پيشه وری دؤولتی کندچيلرين ان ياخين و اساسلی قوللوقچوسو اولوب. بو دؤولت صاحيب سيز يئرلری کندجيلرين آراسيندا بؤلوب و عوضينده ماليکلرين پايين محصوللاردان آرتيردی. اينسانلار آراسيندا دوستلوغو تبليغ ائتدی.

۲- بو دؤولت بؤيوک بانکلاری ميللی ائعلام ائتدی

۳- روشوت يئمه يی دؤولت مامورلارينين ايچيندن قالديردی و آذربايجاندا بير امنييت ياراندی کی تاجيرلر و توکان صاحيبلری
گئجه لر ايش يئرلرين آچيق بوراخيرديلار.

۴-کندلره سييار کيلينيکلر ياراندی

۵-آذربايجاندا غذايی محصوللارين قييمتی فيکس اولدو.

۶-ايشچيلرين مينيموم موزدو و ايش ساعاتلاری موشخخص اولدو

۷-عام المنفعه ايشلر گؤرولدو، خيياوانلار آسفالت اولدو، مدرسه لر، اونيوئرسيته تيکيلدی

۸-بوتون کندلره و اوزاق دوشموش ائللره مکتب تهييه اولدو و آذربايجاندا ايلک دفعه اولاراق ايجباری درس آلماق پروگراملاری ايجرا اولدو. تبريز اونيورئسيته سی و کالئجلر يولا دوشدو و آذربايجان ديلی، ميليونلار اينسانين آتا بابا و آنا ديلی عام پئداگوژی و مطبوعات ديلی اولدو.

۹- پيشه وری آذربايجانا اوتونومی فيکرينده يدی. او بير سئياراتيست آدام دئييلدير. او هئچ بير زامان ايراندان آيريلما انديشه سی يوخودو. يالنيز چاليشيردی مرکزی پارلوماندا آذربايجان ميللتی اؤز نوفوسونا نيسبت دئپوتاتی اولسون. اونا دئموکراسينين ايراندا آناسی آد وئرمک اولار.


بو سؤزو مردوم کوچه بازاردا تکرار منه دئديلر "پيشه وری دؤورونده بير کسين بورنوندان قان گلمه دی. راحات ياشاييش، امنييتلی حيات و اينسان کيمی ياشاماق آذربايجان ميللتينه گؤستريلدی" "او زامان کی شاه قوشونو آذربايجانا واريد اولدو، بير چيغيرتی باغيرتی يولا دوشدو. دؤولت عسکرلری آذربايجانا گيررکن تالاماغا٫ قان تؤکمه يه باشلاديلار. هر نه اللرينه گلدی، تالاديلار. روس قوشونو بيگانه اولاراق چوخ ائحتيراملا اينسانلاری قارشيلاديلار. ايران شاهينين دؤولت ارتشی، آد اولاراق، اؤزون آزادليق ارتشی بيليردی، بير ييرتيجی حئيوان کيمی عمل ائله دی. بو ارتش آذربايجان خالقينين اوره يينده ساغالماز يارالار بوراخدي. کندچيلرين خرمنلرين تالاديلار، سونرا اود ووردولار، آروادلارا قيزلارا آزادليق گتيره ن قوشون تجاووز ائتديلر، جماعتين شخصی ائولرين اوبالارين غارت ائتديلر و اوغورلاديلار. ايران شاهينين دؤولتی اوردوسو آذربايجانا نجات مامورييتيله واريد اولدو، آمما اينسانلاری شيکار ائتديلر، قانلار تؤکدولر و اؤزلريندن ويرانليق، اؤلوم و ييرتيجيليق قويدولار. بو ارتشين مامورلاری کندچيلرين مال داوارلارين اوغورلاديلار و اونلاری قارا گونه قويدولار." ويليام داگلاس آذربايجانليلارين سايکولوژيک پروبلئملرينه شاه ارتئشينين قيرقينيندان سورا ايشاره ائدير و بو بؤيوک ميللتين درين ساغالماز يارالارين ايضاح ائدير. هله ايش بوردا سونا چاتمير، آذربايجانين يالقيز آمما باشی اوجا و غورورلو ميللتی، ارتشين پناهيندا اولان بؤيوک اربابلار و اونلارين رحمسيز موباشيرلرىينن قارشيلاشيرلار. بو اربابلار موغول کيمی تؤکولوب آذربايجان کندچيلرين يئرلرين آليب، بو دفعه آغير بهره يئرلره تعيين ائديب و کئچميش ايللرين ده بهره لرين طلبکار اولورلار. يازيق کندچيلر مجبور قالير بوغازلاريندان کسيب، بوغدالاريندان جريمه لری وئرسينلر. تبريزين سويوغو، بوغدانين اولماماسی، اربابلارين رحمسيزلييى، قاچاق بازاردا بوغدانی باها قييمته آليب ساتيللار. کندچيلر سويوق بير طرفدن، ماليکلره آغير بورج بير طرفدن، آجليغا دوشور و او غورورلو ميللت يارپاق يئمه يه جان آتيرلار. آذربايجانين ياشليلاری او گونلردن سؤز آچاندا بئله دئيللر: "الله او گونلری دوشمنه ده گؤرستمه سين. چاراسيزليقدان آغاجلارين ريشه لرين يييرديک." بو وضعييتده ماليکلرين، شاهين نؤکرلرينين بوغدا انبارلاری دولويدو، آمما بو نجات وئره ن ارتش آذربايجان خالقينا روسلار گؤرمه ين ايشی گؤردولر، ميليونلار اينسانی قارا گونه سالديلار. ويليام داگلاس سونرا اؤز کيتابيندا ۱۹۴۷-۱۹۴۸ ايللرينده آذربايجاندا شاه رئژيمينين نؤکرلری سالان قيتليقدان سؤز آچير. ويليام داگلاس ۱۹۸۲ رحمته گئدير، توپراقا تاپشريلير، آمما او يازديغی اثرلر دؤنه دؤنه چاپ اولوب، اوخونور.


بيز باشقا ميللتر کيمی کئچميشين تاريخيندن درس آليب، گلجه يه اينسانی پيلانلارلا يول آپارمالييق. کئچميشده قالماق، کئچميشی کوپيه ائتمک درده دييمز. بوگون ايستيبداد قوووه لري ده بونو بيلير. شوبهه سيز بوگونون قايدا قانونلاری دييشميش و بيز ده بو سورعتلی دييشن پروسئسه قاتيلماليييق. فيکير، دوشونجه و اينسان حاقلارينا وفالی اولماق بوگونون بيرينجی ايشيدير. يول آچيقدير آمما دره تپه لی، يول آچيقدير آمما يوک آغير، يول آچيقدير آمما زامان قيسسا، يول آچيقدير آمما ايش چوخ. نه ايسه ، يول آچيق اولدوغونا گؤره، يولچو يولدا گره ک، يول آچيق اولدوغونا گؤره يولا يولداش، يولا سيرداش لازيمدير. بو يول آذربايجان خالقينين کيمليک يولودور، بو يول بيزيم وارليق يولوموزدور. بو يولدا بيزه يول گئدن لازيمدير. يول اوزاق اولورسا دا، هانسی يولدور سونا چاتمايان؟ بو يولو بير زامان آتا بابالاريميز دوه قاتير کروانلارىيلا گئديب، بوگون يئنی ملزمه لر طلب ائدير. بوگونکو آدام بوگونکو يولدا بوگونون ايستکلرىيله يول گئتمه ليدير. بو يول داها داهی صولح سئوه ن اينسانلارلا گئنيشله نه بيلر. بو يولون چيراغی آذربايجان خالقينين دوشونجه سی فيکريدير. آذربايجان خالقينين آييق فيکير و تاريخی ويجدانيدير. بوگون بو مووقئع گنج پيشه وريلر، آيدين باخيشلار و دؤزملو اينسانلار طلب ائدير. بو يول موقددس بير يولدور، آخى بو يولدا ۷۰۰ ايل قاباق محمد فضوليلر آياق قويوبدور، بو يولا ستتارخان قاراباغيلر جان قويوب، سونرا آيدين يازيچيلار بو يولو ايشيقلانديريبلار. بيزيم بورجوموزدور داهی اينسانلاردان، ايسماعيل شمس کيمی تاريخی کاراکتئرلردن ياد ائدك. بو يولدا يالنيز ظفر چالمالييق. بورا باخ، صفر خان قهرمانينين سسی گلير، او ساده سئويملی اينسانين سيماسی بو يولو صفالانديرير. يولوموز اينسان يولو، ديليميز آنا ديلی، آماجيميز اينسان حاققيدير. يادلار و بيگانه تحقيقاتچيلار دا، ميثال اوچون، ويليام داگلاس بو يولون موسافيرلرين ائحتيراملا قارشيلايير. بو يولو گئدنلری آذربايجان تاريخی اؤز حافيظه سينده ساخلاييب قوروياجاقدير. بو يولا هامينيز خوش گلدينيز. هادی! يولا دوشون، يول اؤزو انيش يوققوشلارين بيزه آنديرار. بو يول بيزيم حياتيميزلا باغليدير. هادی! قول قولا وئرين، يول وئرين، بو يولدا ياقوب ممداوف چارگاه اوخويور، حاجی بابا سه گاه چکير، گنج معليم اوشاقلارا آلفابئت درسی دئيير، يول دوام ائدير، آذربايجان ميللتينين وارليق يولو. يول ايستر ايسته مز دوام ائديب، دوام ائده جک. آی حيات يولون آغير يوکون چکنلر آييق، شابيل گولونون گؤز ايشيغی تک سويوندا، بوزغوشون کؤکسوندن آخان بولاقلاردا بير دينجه لين!. آذربايجانين شئعر ، هونر، ادبی بديعی خزينه لرين داها زنگين ائدين. دئموکرات فيرقه سی، ۲۱ آذر حرکاتی، پيشه وری احوالاتی، شئيخ محمد خييابانی ماجرالاری، تبريز شهرينين دؤزومو، آذربايجان خالقينين آزادليق يولوندا آدديملاری حئساب اولونور. شاعير دئميشکن "قليانلار قورولدور قولتوقلاريندا، چرندابدا دوه چيده، ليغلی آرخلاردا، اوشاقلاری اويناماقدا گؤرورسن. بورا تبريز دير." آذربايجانين مؤهر و نيشانين دونيا تاريخينده يازان شهر .


آتا بابالار، اوغلانلار قيزلار، هر نه چتينليکلره قارشيلاشاندان سونرا، بير ميللتين حوضورون، مووجودييتين، ايقتيدارين، باشاراجيغين و زامانلا اويغونلاشماق شوعوورون تاريخده حک ائديبلر. بو يولو دوام ائتمک گره گ. او زامان بو مدنييت، بير ميراث کيمی گلن نسيللره تاپشيريلسين. بونونلا آذربايجان خالقی دونيا تمددونونده اؤز سسين، اؤز سؤزون ابدی ائده جكدى. کئچميشين تجروبه لری بونو آيدين اولاراق گؤسترير. عئلمی پارامئترلر ده بونو تاکيدن ثوبوت ائدير، هر ميللت تاريخدن درس آلماليدير، و يالنيز اؤز گوجونه گوونمه ليدير . اؤز دنيزی اولا اولا اؤزگه نين گؤلونده اوزماق نه دير؟. کئچميشين خطالارين تکرار ائتمک بير تراژئدی يارادار. ائله ائل اوبادان هارای گلير، بير قودرتلی دالغا حيسس اولونور، ائله بير کی آتا بابالار هارايا گلير، بو سسی من هر بير زامان ائشيديره م، ستارخاندان، ميرجعفردن، اوستاد روشدييه دن، شهريياردان، و باشقا يولوموزون موسافيرلريندن. آی آذری ائليم، چاليشين آييق اولون، ساييق اولون، "بير باجادان ايکی دفعه سانجيلمايين". يولونوز اوغورلو و گله جه ييز ايشيقلی اولسون!.


٭ نقل به معنی از يک ضرب المثل آذربايجانی


Read more! posted by <21 Azer> | 12:02 PM


Friday, August 15, 2003  

Yazıların webloga qoyulmaları, onların mezmunları, muhtevaları ya da ireli sürdükleri iddiaların düz olduqları ve te'yid edildikleri me'nasında deyildir. Hedef, elaqelenenler, faydalanabilenler üçün bu movzuda var olan dağınıq me'lumatları, senedleri bir araya yığmaqdır. buna göre de onların iddialarını ayrıca te'yid ya da tekzib etmeye, bir weblog olaraq ehtiyac yoxdur. 21-Azer Weblogu


General Qulam Yeyha Daneşiyan ve Pişeveri'nin ölümü

Semed Niknam.
15 Avqust 2003. (Bu yazi edit edilmişdir)


.........
"21 Azer" seyfesinde Pişeveri haqda yazını oxudum. Yazının arxivden götürüldüyünü yazsanız da müellifini yazmamısınız.

Orada Pişeveri’nin ölümü haqda danışılır. Ittaihm olunan şexslerden biri de Qulam Yehya’dır. Nezerinize çatdırmaq isterdim ki, Qulam Yehya’nın Pişeveri’nin ölümünde eli olması haqda heç bir sened, subut tapabilmezsiniz. Bu yalan sözdür. Bir sözle Qulam Yehya’nın Pişeveri’nin olümünde eli yoxdur. Bunu men qet’iyyetle deyirem. Bu Hizb-i Tude’nin şayiesidir. Hizb-i Tude ömür boyu Qulam Yehya ile mubarize aparıb. Bele şayieleri yaymaqla Qulam Yehya’nı gözden salmaq isteyib. Bu mesele haqda Firqe ile Hizb-i Tude’nin Vehdet Konfransı’nda söhbet getmişdir. Orada da bir neçe nefer Qulam’ı ittiham etmek istemişler, lakin Qulam Yehya onlara cavab vermiş ve susdurmuşdur. Qulam Yehya’nın xatire kitabı var. Bu kitab bugüne qeder çap olmayıb. Neden? çünki çap olsa bütün bu ve bu kimi meselelere aydınlıq geler. Bu kitabı Hizb-i Tude gizledib ve kimseye vermir. Mesele beledir ki, Qulam Yehya’nın Firqe’ye başçılıq etdiyi dövrde Firqe faktiki olaraq Hizb-i Tude ile birleşmemişdir. Qulam Yehya hemişe bu zorla birleşdirmeye qarşı çıxmışdır. Hizb-i Tude’nin ise Firqe’ni görmeye gözü olmamışdır. Qulam Firqe’nin rehberliyinden gedenden sonra Firqe’nin rehberliyine tam "Tudeyileşmiş" Firqeçileri getirdiler. Onlar Firqe’nin axırına çıxmağa başladılar. Firqe’nin bütün imkanatını Tude’nin ixtiyarına buraxdılar. Senedleri gizletdiler, ce’l etdiler. O cümleden Qulam’ın Xatire kitabını da aradan çıxartdılar.


Yadınızda olsa 57-ci il Behmen inqilabından sonra Hizb-i Tude Tehran’da ve başqa şeherlerde böyük binalar almışdı. Bütün bunları Azerbaycan Demokrat Firqesi’nin Tude’nin hesabına keçirdiyi pullarla alıbmış. Firqe’nin on minlerle üzvünün 40 illik üzvlük haqqı ve başqa gelirlerden toplanan pullar birden-bire Hizb-i Tude’nin hesabına köçürülr. Keçirilen pulun mebleği texminen üç milyon (3 000 000) Amerika dolarından çox olub. Bu bir vaxtdaydı ki, Kiyanuri Azerbaycan Qezeti’nin çıxırılmasını faydasız sayırdı.
……………..


Meni bu sözleri demeye vadar eden Qulam Yahya haqqında ireli sürülen yalan ve uydurma ittihamlardı. Menim dediklerimin hamısı haqda, (yalnız köçürülen pulun mebleğine ayid bank senedlerinden başqa) faktim ve senedim var. Tude’nin hesabına köçürülen pulun Qebizleri mende olmasa da, her halda qalır. saqlıq olsun. Sonda demek isteyirem ki, Qulam Yehya haqda ireli sürülen ittihamı tekzib etmeyinizi isteyirem. Bilirem ki, bu ittihamı subut edecek heç bir senediniz yoxdur. Bu ve bu kimi ittihamların qaynağı Fars şovinistlerinin yuvası olan anti Azerbaycan Tude Partiyası’dır.



Read more! posted by <21 Azer> | 7:15 AM
Azərbaycan Milli HökümətiAzerbaycan Demoqrat Firqesi
21 Azer - 1945-1946 South Azerbaijan (Iran)
سؤزوموز-بلاگ اسپات
سؤزوموز-پرشين بلاگ









email
archives
Photo Albums
پيشه ورى: يازيلار -نوشته ها
توركجه مقاله لر
مقاله هاى فارسى
English Articles
عكس- فيلم-راديو
سندلر-اسناد
كتاب شناسى
دئموقراتلار-دموكراتها
صفرخان قهرمانى
پان ايرانيست-دؤولت گؤروشو:ديدگاه پان ايرانيستى-دولتى
Counters
Rent Movies Online