21 Azer- Yirmibir Azer
Pişeveri (Pishevari, Pishavari), Azerbaycan Démoķrat Firqesi (ADF) ve Azerbaycan Milli Hökümeti (AMH) Görüt, Belge, Yazı ve Araşdırma Saxlancı


Thursday, June 26, 2003  



:به آتش كشيدن كتابهاى تركى

(نقل به مضمون از كتاب \"تاريخ زبان و لهجه هاى تركى\"٫ دكتر جواد هئيت)


سوزاندن كتابهاى تركى بعد از سركوب فرقه دمكرات آذربايجان در سال ١٩٤٦ توسط رژيم پهلوى صورت گرفت. اين جنايت٫ سوزاندن تاريخ و هويت يك ملت از اعمال وحشيانه ساسانيان در آذربايجان هم بدتر بود. ...نمايدنگان دولت مركزى به دستور تهران كتابهاى درسى مدارس را جمع كردند و آتش زدند. .....در آن زمان هيچ دولت و سازمانى به اين كشتار و كتابسوزى اعتراضى نكرد حتى سازمانهاى فرهنگى جهان هم ساكت ماندند. مردم آذربايجان كه از همه طرف (چپ و راست) ضربه خورده بودند مىسوختند و جز ساختن چاره اى نداشتند. صمد وورغون از شعراى شاعر مبارز آذربايجان شمالى در سال ١٣٢٦ در مقابل اين جنايت ضدبشرى سكوت را شكسته و در باره كتابهاى سوزنده شده منظومه اى با عنوان \"يانديريلان كيتابلار\" سرود و آن را در كنگره صلح جهانى پاريس – ١٩٥٢ ضمن نطقى به عنوان پروتست-اعتراضنامه خواند. وى در اين شعر اعتراض خود را چنين بيان مىكند:


يانديريلان كيتابلار- كتابهاى سوزانده شده


صمد وورغون


ايران ايرتيجاعچىلارى آذربايجان ديلينده اولان كيتابلارى وحشيجه سينه يانديريرلار. (مرتجعين ايران٫ كتابهاى آذربايجانى را با وحشيت به آتش كشيدند.)

جللاد! سنين قالاق قالاق يانديرديغين كيتابلار
مين كمالين شؤهرتىدير٫ مين اوره يين آرزيسى....
بيز كؤچه ريك بو دونيادان٫ اونلار قالير ياديگار.
هر ورقه نقش اولونموش نئچه اينسان دويغوسو
مين كمالين شؤهرتىدير٫ مين اوره يين آرزيسى....


يانديرديغين او كيتابلار آلوولانير....ياخشى باخ!
او آلوولار شؤعله چكيب شفق سالير ظولمته.....
شاعيرلرين نجيب روحو مزاريندان قالخاراق
آلقيش دئيير عئشقى بؤيوك٫ بير قهرمان ميللته.
او آلوولار شؤعله چكيب شفق سالير ظولمته....


جللاد! منيم ديليمده دير باياتيلار٫ قوشمالار
دئ٫ اونلارى هئچ دويدومو سنين او داش اوره يين؟
هر گرايلى پرده سينده مين آنانين قلبى وار....
هر شيكسته م اؤولادىدير بير موقددس ديله يين
دئ اونلارى هئچ دويدومو سنين او داش اوره يين؟


سؤيله سن مى خور باخيرسان منيم شئعير ديليمه؟
قوجا شرقين شؤهرتىدير فوضولىنين غزلى!
سن مى \"ترك خر\" دئييرسن اولوسوما٫ ائليمه؟
داهيلره سود وئرميشدير آذربايجان گؤزه لى....
قوجا شرقين شؤهرتىدير فوضولىنين غزلى!


جللاد! يانيب اود اولسا دا٫ كوله دؤنمه ز آرزيلار٫
طبيعتين آنا قلبى قول دوغماميش اينسانى!
هر اوره يين اؤز دونياسى بير سعادت آرزيلار
قانلار ايله يازيلميشدير هر آزادليق دستانى....
طبيعتين آنا قلبى قول دوغماميش اينسانى!


ازل باشدان دوشمنيمدير اوزو موردار قارانليق.....
هر تورپاغين اؤز عئشقى وار٫ هر ميللتين اؤز آدى
كاييناتا ده ييشمه رم شؤهرتيمى بير آنليق
منم اودلار اؤلكه سينين گونش دونلو اؤولادى!
هر تورپاغين اؤز عئشقى وار٫ هر ميللتين اؤز آدى!


نه دير او دار آغاجلارى٫ دئ٫ كيملردير آسيلان؟
اويونجاق مى گلير سنه وطنيمين حاق سسى؟
دايان!....دايان!....اوياق گزير هر اوره كده بير آسلان
بوغازيندان ياپيشاجاق اونون قادير پنجه سى
اويونجاق مى گلير سنه وطنيمين حاق سسى؟


جللاد! سن مى٫ دئ٫ قيريرسان فداييلر نسلينى؟
ميللتيمين صاف قانىدير قورد كيمى ايچدييين قان!
زامان گلير...من دويورام اونون آياق سسينى
شهيدلرين قييام روحو ياپيشاجاق ياخاندان
ميللتيمين صاف قانىدير قورد كيمى ايچدييين قان!.....


بير ورقله تاريخلرى٫ اوتان منيم قارشيمدا
آنام تومريس كسمه دى مى كئيخوسرووون باشينى؟
كوراوغلونون٫ ستتارخانين چلنگى وار باشيمدا
نسيللريم قويماياجاق داش اوستونده داشينى
آنام تومريس كسمه دى مى كئيخوسرووون باشينى؟


سور آتينى٫ دؤرد نالا چاپ! مئيدان سنيندير ....آنجاق
من گؤروره م آل گئيينيب گلن باهار فصلينى....
قوجا شرقين گونسشىدير يارانديغيم بو تورپاق
من يئتيرديم آل بايراقلى اينقيلابلار نسلينى
من گؤروره م آل گئيينيب گلن باهار فصلينى!


١٩٤٧


ترجمه فارسى:


جلاد كتابهايى كه تل تل مىسوزانى
شهرت هزار كمال و آرزوى هزار دل است.
ما از اين دنيا كوچ مىكنيم و آنها يادگار مىمانند
در هر ورقش چه احساسهاى انسانى نقش بسته است
شهرت هزار كمال و آرزوى هزار دل است


كتابهايى كه مىسوزانى شعله مىكشند٫ درست نگاه كن!
شعله ها تاريكى را روشن مىسازد
ارواح نجيب شعرا از قبرها برمىخيزند
و به ملت قهرمانى كه عشق بزرگى دارد آفرين مىگويند
شعله ها تاريكى را روشن مىسازد


جلاد باياتىها و قوشماها در زبان من است
بگو دل سنگت آنها را حيچ احساس كرد؟
در پرده هر گرايلى دل هزار مادر نهفته است
هر شكسته ام فرزند آرزوى مقدسى است
بگو دل سنگت آنها را هيچ احساس كرد؟


بگو ببينم تو به زبان شعر من با حقارت مىنگرى؟
غزل فضولى شهرت شرق پير است
آيا تو به ايل و ملت من ترك خر مىگويى؟
زيباى آذربايجان به داهيها شير داده است
غزل فضولى شهرت شرق پير است


جلاد آرزوها اگر بسوزند و آتش شوند خاكستر نمىشوند
؛مادر طبيعت انسان را بنده نزاده است
دنياى هر دلى در آرزوى سعادتى است
داستان هر آزادى را با خونها نوشته اند
مادر طبيعت انسان را بنده نزاده است.


تاريكى زشت رو از روز ازل دشمن من است
هر خاكى عشقى و هر ملتى نامى دارد
شهرت خودم را با تمام كاينات عوض نمىكنم
منم فرزند آفتاب پوش ديار آتش ها
هر خاكى عشقى مخصوص خود و هر ملتى نامى دارد


آن چوبه هاى دار چيست٫ بگو چه كسانى را به آنها مىآويزند؟
صداى حق وطنم را بازيچه پنداشته اى؟
بايست٫ آگاه باش٫ در هر دلى شير آگاهى است
كه پنجه توانايش گلويت را خواهد فشرد
نداى حق وطنم را بازيچه مىپندارى؟


جلاد بگوببينم تو نسل فدائيان را بر مىاندازى؟
خونى كه مانند گرگ مىخورى خون صاف ملت من است
زمان مىرسد٫ صداى پايش را مىشنوم
روح قيام شهيدان گلويت را خواهد فشرد
خونى كه مانند گرگ مىخورى خون صاف ملت من است


تاريخ را ورق بزن و از من شرم كن
مادرم تومريس مگر سر كيخسرو را نبريد؟
تاج گل كوراوغلو و ستارخان بر سر من است
مادرم تومريس مگر سر كيخسرو را نبريد؟


Yandırılan kitablar

Səməd Vurğun

(İran irticaçıları Azərbaycan dilində olan kitabları vəhşicəsinə yandırırlar)


Cəllad! Sənin qalaq-qalaq yandırdığın kitablar
Min kamalın şöhrətidir, min ürəyin arzusu...
Biz köçürük bu dünyadan, onlar qalır yadigar,
Min kamalın şöhrətidir, min ürəyin arzusu...


Yandırdığın o kitablar alovlanır... Yaxşı bax!
O alovlar şö\'lə çəkib şəfəq salır zülmətə...
Şairlərin nəcib ruhu məzarından qalxaraq,
Alqış deyir eşqi böyük, bir qəhrəman millətə,
O alovlar şö\'lə çəkib şəfəq salır zülmətə...


Cəllad! Mənim dilimdədir bayatılar, qoşmalar,
De! onları heç duydumu sənin o daş ürəyin?
Hər gəraylı pərdəsində min ananın qəlbi var...
Hər şikəstən ovladıdır bir müqəddəs diləyin,
De! onları heç duydumu sənin o daş ürəyin?


Söylə! sənmi xor baxırsan mənim şe\'r dilimə?
Qoca şərqin şöhrətidir Füzuli\'nin qəzəli.
Sənmi “Türk-e xər” deyirsən ulusuma, elimə?
Dahilərə süd vermişdir Azərbaycan gözəli...
Qoca şərqin şöhrətidir Füzuli\'nin qəzəli.


Cəllad! Yanıb od olsa da, külə dönməz arzular,
Təbiətin ana qəlbi qul doğmamış insanı.
Hər ürəyin öz dünyası hər səadət arzular,
Qanlar ilə yazılmışdır hər azadlıq dastanı...
Təbiətin ana qəlbi qul doğmamış insanı.


Əzəl başdan düşmənimdir üzü murdar qaranlıq...
Hər torpağın öz eşqi var, hər millətin öz adı.
Kainata dəyişmərəm şöhrətimi bir anlıq,
Mənəm odlar ölkəsinin günəş donlu övladı.
Hər torpağın öz eşqi var, hər millətin öz adı.


Nədir o dar acağları, de kimlərdir asılan?
Oyuncaqmı gəlir sənə vətənimin haqq səsi?
Dayan!.. Dayan! Oyaq gəzir hər ürəkdə bir aslan
Boğazından yapışacaq onun qadir pəncəsi,
Oyuncaqmı gəlir sənə vətənimin haqq səsi?


Cəllad! Sənmi, de! qırırsan Fədailər nəslini?
Millətimin saf qanıdır qurd kimi içdiyin qan.
Zaman gəlir... Mən duyuram onun ayaq səsini,
Şəhidlərin qiyam ruhu yapışacaq yaxandan.
Millətimin saf qanıdır qurd kimi içdiyin qan.


Bir varaqla tarixləri, utan mənim qarşımda,
Anam Tomris kəsmədimi Keyxosrov\'un başını?
Koroğlu\'nun, Səttarxan\'ın çələngi var başımda.
Nəsillərim qoymayacaq daş üstündə daşını,
Anam Tomris kəsmədimi Keyxosrov\'un başını?


Sür atını, dördnala çap! Meydan sənindir... Ancaq;
Mən görürəm al geyinib gələn bahar fəslini...
Qoca Şərqin günəşidir yarandığım bu torpaq,
Mən yetirdim al bayraqlı inqilablar nəslini,
Mən görürəm al geyinib gələn bahar fəslini...

20 yanvar, 1947


Read more! posted by <21 Azer> | 4:27 AM


Sunday, June 22, 2003  



پيشه ورينين موعممالي اؤلومو

(مرگ اسرار آميز پيشه ورى)

ووقار احمد


آذربايجان جومهورييتي يازيچي و ژورناليستي، ووقاراحمد، 1998 نجي ايلده نشر ائتديردييي عئلمي رساله سيني س. ج. پيشه ورينين ادبي - بديعي ياراديجيليغي و قلم فعالييتلرينه حصر ائتميشدير. مولليف، كيتابين آيري - آيري بؤلوملرينده بو مساله لري گئنيش صورتده آراشديرديغي و ديرلنديردييي حالدا، يئري گلينجه پيشه ورينين سيياسي - ايجتيماعي حياتيندا باش وئرن حاديثه لره ده يئر وئرميشدير. اثرده يئر وئريلن بو حاديثه لردن بيري، بلكه هاميدان اؤنملي سي، پيشه ورينين اؤز اجلي ايله اؤلدويو، يوخسا بير تووطيه نتيجه سينده اؤلدورولدويو حاديثه دير. هله بوگونه قدر موباحيثه لي حاديثه لردن بيري اولان بو فاجيعه ايله ايلگيلي، مولليفين يازيلي فاكتلارا اساسلاناراق اثرينده يئر وئردييي حاديثه ني آشاغيدا اثرين 6-61 صفحه لرينده نقل ائديريك.
م.ع. فرزانه


پيشه ورينين اؤلومو تاريخده موعمما كيمي قالسا دا، مرحومون اؤز اجلي ايله دئييل، خيانت، (سو) قصد نتيجه سينده دونياسيني دييشمه سي حققينده آرشيو ماتئريياللاري، شاهيد ايفاده لري، خاطيره لره سؤيكه نن فاكتلار و ثوبوتلار واردير. شاهيدلرين دئديكلرينه گؤره، مير جعفر باغيروف اؤز محكمه سينده پيشه ورينين اؤلومونده گوناهي اولدوغونو بوينوندان آتسا دا، بو قتلي موسقووانين (مسكونون) گؤستريشي ايله باغلاماغا چاليشسا دا، بورادا دا بيلاواسيطه اونون (م.ج. باغيروفون) الي اولدوغو شكسيزدير. بونو دئمه يه فاكتلار اساس وئرير. پيشه ورينين مسلكداشي شاعير علي توده «پيشه وري» آدلي مقاله سينده يازير: «تاسسوفلر اولسون كي، ميللي حؤكومت ياشايا بيلمه دي. يوخ! ياشاماغا قويماديلار. يوخسا ميللي حؤكومتين ياشاماغا ايقتداري دا، باجاريغي دا، لياقتي ده وار ايدي. دئييرلر، ميللي حؤكومتين طالئعينين حل اولوندوغو گونلرده س.ج. پيشه وري تئز - تئز بوتايا كئچيب، موعيين آ داملارلا گؤروشورموش، فيكير موباديله سي ائديرميش. آخي، هرگون تئهراندان جنوبي آذربايجانا هوجوم گؤزله نيردي. تئهرانين آرخاسيندا ايسه واشينگتون، لندن، پاريس، مادريد، روم دايانميشدي. س. ج. پيشه ورينين گؤروشدويو آداملاردان بيري ده م. ج. باغيروف، س. ج. پيشه وري يه گويا صولح نامينه شاه قوشونلارينا موقاويمت گؤسترمه مه يي، سيلاحي يئره قويماغي، لازيم گلرسه بو تايا كئچمه يي مصلحت گؤرور. س.ج. پيشه وري ايسه م.ج. باغيروفلا راضيلاشمير، م.ج. باغيروف عصبيله شير، س.ج. پيشه ورييه: - آخي سيز كيمسه آرخالانيرسينيز؟ دئيير. س.ج. پيشه وري: -بيز ايران خلقلرينه آرخالانيريق! بو خلقلرين ايچريسينده، شاه سلطنتينين باريشماز دوشمني اولان فارسلار دا، كوردلر ده، توركمنلر ده، گيلكلر ده، تاليشلار دا، عربلر ده، آسوريلر ده واردير. بيز ايران خلق پارتيياسينا اينانيريق. او پارتييانين سيرالاريندا شاه قوشونلارينين يوكسك روتبه لي ضابيطلري ده واردير. بيز سيزدن هئچ بير كؤمك گؤزله ميريك. سيز ده بيزيم ايشيميزه قاريشمايين، - دئيير.


س.ج. پيشه وري بو حقيقت نفسلي سؤزلري م.ج. باغيروفا دئينده اؤزونون وطن، خلق، فيرقه قارشيسيندا نئجه آغير مسولييت داشيديغيني دريندن درك ائدير. س.ج. پيشه ورينين اينكار ائديلمز دليللري م. ج. باغيروفون كؤپونو آلسا دا، ايچينده كي غضب اودونو سؤندوره بيلمير.»(1) شوبهه سيز، خلقينين قانينا سوساميش، 30 نجي ايللرده آذربايجان ضيياليلارينا قارشي قيرغين سيياستي يوروتموش م. ج. باغيروفون «ميرغضبين» (عيسا حسينوف) غضبي سوويا بيلمزدي.* روحن معنوييات و عملجه آذربايجان خلقينه ياد اولان باغيروف، پيشه ورينين ميللي ايناملا دئييلميش سؤزلرينين حئيفيني يئرده قويمازدي، اينتقام حيسسي عقلينه غاليب گلدي. اصلينده 30 نجي ايللرين تصفييه قورباني ساييلان پيشه وري، آذربايجان مئشه لرينده حربي تعليم گئچيره ن فداييلره باش چكمه يه گئده ركن يولدا ماشيني «قضايا اوغرادي». اونلار دؤرد نفر ايميشلر: سوروجو مليكييان، پيشه وري، ژئنئرال غولام يحيا و نوري قولييئف... او دؤورون جانلي شاهيدلرينين مطبوع يازيلاريندا قئيد اولونور كي، س.ج. پيشه وري سوروجونون يانيندا ايله شيبميش. (حالبوكي، بير عادت اوزره او هئچ وقت سوروجونون يانيندا يوخ، بلكه دال رديفده اوتوراردي) قضا (تصادف) نتيجه سينده س.ج. پيشه وري مؤحكم ازيليب، غولام يحيا و نوري قولييئف (ميللي حؤكومت زماني نوري قولييئف شورالار ايتتيفاقينين تبريزده كي باش قونسولونون موعاويني ايشله ييب، قضا واختي «د.ت. ك.»**نين امكداشي ايدي) ايسه يارالانيبلار. سوروجو يوخا چيخيب. يارالانلاري خسته خانايا آپاريبلار. س.ج. پيشه ورينين بدنينده جراحييه عملييات آپارمالي ايميش. او تاكيدله اطرافينداكي آداملارا دئيير كي، منيم قارداشيم حكيمدير. اؤزو ده باكيدا ياشايير. منيم بدنيمده آپاريلان جراحييه عمليياتيندا ايشتيراك ائتسين. آنجاق س.ج. پيشه ورينين قارداشيني اونون يانينا بوراخميرلار. دانيشيرديلار كي پيشه وري سون نفسده: - قوامين (ايرانين گئچميش باش وزيري - و.ا.) ائوي ييخيلسين! دئييب گؤزلريني يوموبدور».


«ميرجعفر باغيروفون محكمه سي» آدي آلتيندا ميللي تهلوكه سيزليك ناظرلييينين آرشيو ماتئريياللاري اساسيندا ترتيب اولونموش كيتابدا، س.ج. پيشه ورينين اؤلومو حاققيندا بو مسئله يه آيدينليق گتيرير. شاهيد سالايف لطيف صمد اوغلونون محكمه يه يازيلي شكيلده وئردييي ايفاده نين متنينه ديققت يئتيره ك: «من سيياسي ايداره - «ن.ك.و.د.»*** اورگانلاريندا1930 نجو ايلدن 1950 ايله دك ايشله ميشم. 1944 -نجي ايلدن 1949 نجي ايله ده ك يئولاخدا «د.ت.ك.» رايون شؤعبه سينين موديري اولموشام. 1947 نجي ايلين اييون - اييول آيلاريندا يئولاخين 14 كيلومئترلييينده، ايچريسينده دئموكراتيك ايران آذربايجانينين رهبري دوقتور پيشه وري اولان ماشين قضايا اوغراميشدي. قضا باره ده منه معلومات چاتان كيمي گئجه ايكن حاديثه يئرينده يوللانديم. 28 آپريل آدينا ساوخوزون اراضيسينده كي يولدا ازيلميش «قودزون» ماركالي اوتوموبيلي تاپديم. ماشين كؤرپونون چپرينه ديرنميشدي. ماشينين ايچينده كيلر: پيشه وري، غولام يحيا و نوري قولييئف يارالي حالدا رايون خسته خاناسينا چاتديريلميشدي. حاديثه يئرينده تكجه سوروجو: كاريك مليكييان قالميشدي. او سرنيشينلرين سندلريني الينده توتوب دورموشدو. آختاريش زماني اوندان 10000 مانات پول و «والتر» تاپانجاسي چيخدي. من حاديثه يئرينين شكليني چكديم. آكت ترتيب ائتديم و يئولاخا قاييديب، درحال رايون خسته خاناسينا گئتديم. پيشه ورينين هوشو اؤزونده ايدي. اونون آياغي و بير قابيرغاسي سينميش، ديگر قابيرغالار يازيلميش، باشي يارالانميشدي. قولييئف ين ده هوشو اؤزونده ايدي. (او واختلار قولي يئف «د.ت.ك» دا يئمليانوفون يانيندا كاتيبلييين رييسي وظيفه سينده ايشله ييردي). ژئنئرال غولام يحيا يونگول يارالانميشدي، آنجاق اوزو زده لنديييندن دانيشابيلميردي.


من پيشه وري يه موراجيعت ائده رك اوتوموبيل قضاسينين باش وئردييي شراييطدن دانيشماسيني خواهيش ائتديم. پيشه وري منه دانيشدي كي، او همين واختلاردا كيروف آباد نفت كشفييات ايداره سينين رييسي اولان نظر حئيدروفون ائوينده ايميش. اوردا يئييب - ايچيب، ايستيراحت ائديرميشلر. تقريبن گئجه ساعات 4 - ده قولييئف پيشه وري يه اونونلا نوخايا گئتمه يين تكليف ائدير. بيلديريركي نوخا اونون دوغما تورپاغيدير. اوردا آنادان اولوب، بويويوب. اوردا ايستيراحت ائديب، نؤوبتي گونو اوردا گئچيريرلر... آخيردا پيشه وري بير نئچه دفعه «خيانت» سؤزونو تئكرار ائتدي و بيلديردي كي، «من اون بير ايل ايراندا تك داملي كامئرادا (اينفرادي سئللولدا) قالديم. ريضا شاه و قوام السلطنه مني محو ائده بيلمه دي. ايندي ايسه نهايت اونلار اؤز نييتلرينه چاتديلار». من پيشه وريدن سوروشدوم كي، نييه بئله دانيشير، او كي اؤز ماشينيندا، اؤز سوروجوسو ايله يولا چيخيب. پيشه وري منه جواب وئردي كي، ماشين دا، سوروجو ده منيم يوخ، ژئنئرال غولام يحيانين ايدي. پيشه وري اؤز شوبهه لريني ده منه بيلديردي. او، عادتن هئچوقت سوروجونون يانيندا اوتورمور. بو دفعه ايسه ندنسه، اونو سوروجونون يانيندا ايلشديرميشلر. صؤحبت اثناسيندا، پيشه وري اؤزون پيس حيسس ائتديييني بيلديردي. كؤمك ايسته دي. من درحال باكييا، يئمليانوفا زنگ ووروب، باش وئرميش قضا و پيشه ورينين صؤحبتي باره ده معلومات وئرديم. بوندان تقريبن 6 - 5 ساعات سونرا طيياره گلدي. ناظير موعاوين يكريموف، صحييه ناظيرينين موعاويني سليم صمدوف، پروفئسور ذوالفقار مممدوف، مايور ساريچالينسكي و طيب باجيلاري همين طيياره ايله گلميشديلر. مشهور حكيم - جراح پروفسور ممدوف پيشه وري اوزه رينده شخصن جراحييه عمليياتي آپاردي.


منيم چاغريشيملا گنجه دن حكيم - جراح قاسم خانتاليشينسكي و داغليق قاراباغدان جرراح عصرييان دا گلميشدي. صؤحبت زماني قولييئف بيلديردي كي، اونلار نوخايا گئديب، اوردا ايستيراحت ائتمگ ايسته ييرميشلر. سوروجو ملكييان دئدي كي، گئجه يول گئتديكلريندن رول آرخاسيندا مورگوله ييب، بو دا قضايا سبب اولدو. لاكين رول ايكييه بولونموشدو. بوردان دا آيدين اولور كي، ملكييان سينه سي ازيلمه سين دئيه رولدان وار گوجو ايله ياپيشميش، بونو ايسه اوياتميش وضعييتده يوخ، قاباقجادان تهلوكه حيسس ائديب، اؤزونو قوروماق اوچون ائده بيلردي. من ائله حئساب ائديرم كي، همين قضا تصادوفي اولماييب، پيشه وريني قتله يئتيرمك مقصديله تشكيل اولونموش بير آكت (پلان) دير. من آشاغيداكي فاكتلارا اساسن بو قرارا گليرم.
1ـ پيشه وريني نوخايا آپارماق اوچون هئچ بير ضرورت يوخ ايدي. ماشيني ساعاتدا دوخسان كيلومئتر سورعتله قووماق دا واجيب دئييلدي.
2ـ پيشه وريني اؤز ماشينيندا يوخ، ژئنئرال غولام يحيانين ماشينيندا آپاريبلار. سوروجو ده اونون اؤز سوروجوسو يوخ، ژئنئرالين سوروجوسو ايميش.


پيشه ورينين اؤلوموندن سونرا «د.ت.ك.» شامخور رايون شؤعبه سينين موديري سركيسوف روبن ميرزه يئف منه چاتديردي كي، بو قضا باش وئرمه ميشدن اونا معلوم اولوب كي، سوروجو ملكييان ايرانداكي داشناقلارين ليدئرينين اوغلو ايميش، اونون آروادي پولياك (لهيستانلي) قاللا ايسه ايرانداكي بيريتانيا سفيرلييينده چاليشيرميش. بونونلا علاقه دار سركيسوف، ملكييان علئيهينه ايشه باشلايير. بونون اوچون همين ايش قويولموش قايدا اوزره رسميلشديريلير. سركيسوف آذربايجان «د.ت.ك.» سينا كارتوچكا (كلاسه) گؤنده رير و اوردان جواب آلير. يعني ملكييانين آدينا آذربايجان «د.ت.ك.»سينين «A» شؤعبه سينده كارتوچكا آچيلميش. قضادان سونرا منه دانيشدي كي، هله قضا باش وئرمه دن خئيلي اوول، او، آذربايجان «د.ت.ك.» صدري يئمليانوفا تئلئگراملا معلومات وئريب كي، ملكييانين خاريجي كشفيياتين آگئنتي اولماسي موعيينلشديريليب (فرجوفون خاريجي آگئنتورا بارده معلوماتي واردي).


آذربايجان «د.ت.ك.» و اونون صدري يئميليانووا هله قضادان چوخ - چوخ قاباق بللي اولان بوتون بو معلوماتلارا باخماياراق، سوروجو ملكييان ژئنئرال غولام يحيانين ماشينيني سورمكده دوام ائديردي. اونا حتتا پيشه وريني ده گزديرمه يي ائعتيبار ائتميشديلر، داها دوغروسو تاپشيرميشديلار. كاراكتريكدير كي، آخيرده پيشه ورينين هلاك اولماسينين تفرروعاتيندان خبردار اولان بوتون شخصلر باغيروف و يئميليانف طرفيندن تضييقه معروض قالديلار. سركيسوف «د.ت.ك.» اورگانلاريندان قووولدو. ايندي حامام موديري ايشله يير. من «د.ت.ك.» اورگانلاريندان قووولدوم. حاضيردا آوتو مكتبينين مديرييه م. فرجوف نخجيواندا صدر ايدي، شؤعبه موديري وظيفه سينه انديريلدي. عكسينه كاتيبلييين رييسي نوري قولييئفي، قضادان سونرا صدر موعاويني قويدولار. او واختكي داخيلي ايشلر ناظيري تئيمور ياقوبوفون دا حركتلري شوبهه دوغورور. او ندنسه، همين واخت كيروف آباددا ايدي. درحال يئولاغا گلدي. آنجاق ندنسه خسته خانايا گئديب، پيشه ورييه باش چكمه يي لازيم بيلمه دي. گؤرونور، او، بو گؤروشدن قورخموش. او، پيشه وري اوزه رينده آپاريلان جراحييه عملينين نتيجه سيني گؤزله مه دن چيخيب گئتدي. هم ده ندنسه منه و «د.اي.ن.» و رايون شؤعبه سينين موديرينه خبردارليق ائتدي كي، هئچ كيم پيشه ورينين هلاك اولماسيندان خبر توتماماليدير. آنجاق 3-2 گون سونرا ايران رادييوسو بو خبري يايدي. اوللر يئميليانوفون منه موناسيبتي چوخ ياخشي ايدي. او حتتا مني ناظيرلييين 4ـ نجو شؤعبه سينه مودير قويماغين واختي چاتديغيني دا سؤيله ميشدي. آنجاق قضادان سونرا اونون موناسيبتي كسگين شكيلده دييشدي. يئمليانوف يئولاغا گلنده من اوندان سوروشدوم كي، پيشه ورينين هلاك اولما سببلريني آ راشديران ايستينطاقين نتيجه لري نئجه دير؟ يئميليانوف چوخ آجيقلاندي و دئدي: «رئسپوبليكانين صاحيبي كيمدير؟ من و باغيروف، يا سن؟» صؤحبت اثناسيندا بيلديرديم كي، نوماينده لريميزين ايرانداكي فعالييتلرينين دوزگون اولماماسي، اورداكي اينقلابي 20 ايل لنگيتدي. بو يئميليانوفو داها دا آجيقلانديردي...


پيشه ورينين هلاك اولما سببلريني آراشديرماق اوچون مسكووادان شورالار ايتيفاقينين «د.ت.ك.» امكداشلاري باكييا گلديلر. يئميليانوف، يعقوبوف و قلييئف ايشي ائله قوردولار كي، قضادان سونرا پيشه ورينين اؤزو ايله دانيشديغيما باخماياراق، مني دينديرمه يه چاغيرماديلار و مندن هئچ بير شئي سوروشماديلار. من بورادان بئله نتيجه چيخاريرام كي، منيم بو ايش باره ده اؤز فيكيرلريمي، شوبهه لريمي موسكودان گلنلره دانيشماغيم باغيروفا و يئميليانوفا صرفه لي دئييلميش. بير فاكت دا نظري جلب ائدير. پيشه وري موحافظه اولونموردو. بوندان علاوه، پيشه وري قضا يئريندن 70كيلومئتر آراليدا كيروف آباد شهرينده اولان اوغلونو گتيرمه يي خاهيش ائتميشدي. اوغلو ان اوزاغي بير ساعات عرضينده هوشو اؤزونده ايدي. گؤرونور،ائحتيياط ائديبلر كي، پيشه وري قضانين تصادوفي اولماديغيني اوغلونا دانيشابيلر. چوخ غريبه ديركي، پيشه ورينين ايشي اوزه رينه نه سركيسوف، نه ده فرجوف دينديريلدي. من بئله حئساب ائديرم كي، پيشه وري اؤلدورولوب، آنجاق كيم اؤلدوروب، بو باره ده منيم اليمده اساسلي دليل يوخدور. هر حالدا من امينم كي، پيشه ورينين اؤلومونده باغيروفون، يئميليانوفون، يعقوبوفون و قوليئيف ين الي وار. همين قضا واختي اونلارين اؤزلريني چوخ شوبهه لي آپارمالاري منيم بو قناعته گلمه ييمه اساس وئرير.»


شاهيد لطيف سالايئفين ايفاده سينده كي فاكتلار قوجامان جبهه چي - ژورناليست ايبراهيم نووروزوفون ايران خاطيره لريندن دانيشان «آذربايجان كارتي» كيتابيندا دا اؤز عكسيني تاپيب. كيتابداكي فيكيرلره ايستيناد ائدك: «او يولو ياخشي تانيييرديم. شوشا -يئولاخ - خالدام، گنجه - يئولاخ - خالدام يولونون اوستونده دره - تپه، چالا - چوخور ساحه لر يوخدور، بوتون يول شريد كيمي هامار آسفالتلا دؤشه نميش، كنارلاري داشلارلا بايدورلانميشدي. پيشه وري باكيدا، بوزوونا قصبه سينده «نوبل باغي» آدلانان خودماني ماليكانه ده ياشاييردي. او، تئز - تئز رايونلارا گئدير، اؤز سيلاحداشلاري ايله گؤروشور، اونلارا اورك - ديرك وئرير، موباريزه نين قورتارماييب، هله قاباقدا اولدوغونو سؤيله يير، اونلاردا گله جك خوشبخت گونلره اوميد ياراديردي. بو دفعه پيشه وري گنجه دن قاييديردي، هميشه سفره اؤز ماشينيندا چئخان پيشه وري بو دفعه يولا غولام يحيانين ماشينيندا چيخميشدي. ماشيني قاريك مليكييان ايداره ائديردي. اونو ايسه غولام يحيايا بيزيم «د.ت.ك.» مصلحت گؤرموشدو.


سفرلرينده پيشه وريني هميشه سيلاحداشلاريندان و «د.ت.ك.» امكداشلاريندان بيري موشاييعت ائديردي. بوگون اونون موعاوني غولام يحيا و «د.ت.ك.» نين مسوول امكداشي شورالار ايتتيفاقينين تبريزده كي باش قونسولو نوري قوليئف موشاييعت ائديرديلر. هميشه ماشينين دال جرگه سينده اوتوران پيشه وري، بو دفعه عادتينه خلاف چيخاراق، سوروجونون يانيندا ايلشميشدي. يول يولداشلاري اونا دال چئويرمه يي اؤزلرينه قباحت حئساب ائتديكلرينه پيشه وريني اينانديرابيلميشديلر. گئجه دن سحر ساعات 6 راده لرينده چيخميش، قضا ايسه اوندان تقريبن بير ساعات سونرا باش وئرميشدي. دئييرلر سوروجو رول داليسيندا يوخلورموش. اييول گونلرينده سحر ساعات 6 راده لرينده يولا چيخماق او قدر ده تئز دئييلدير. سحر - سحر يئنيجه ايشه باشلاميش آدامين تئزليكله يوخو توتماسي دا او قدر اينانديريجي دئييلدير. ماشيندا پيشه وري دن اوچ آدامين خسارت آلماسي يقين كي، تصادوفي دييلدير.


س.ج. پيشه ورينين و خلقيميزين ديگر اوغوللارينين قانينا اليني بولايان م.ج. باغيروف تاريخين و اوجا آللاهين حؤكمو ايله اؤز لاييقلي جزاسيني آلدي. عقيده، دونيا گؤروشو و خلق قارشيسيندا عمللرينه گؤره هر ايكي شخص تاريخده قالدي: بيري - پيشه وري اوجا كورسوده، غئيرتي، ناموسو، ميللي غورور ايله، او بيري - باغيروف لعنت دامغاسي ايله، آلچاق و ميللي خايين، روس و ارمني نؤكرلري كيمي. س.ج. پيشه ورينين اؤلومو گونئي و قوزئي آذربايجانا ده ين بؤيوك ضربه ايدي... پيشه ورينين دونياسيني دييشديردييي ايللر عرضينده اونونلا باغلي عئلمي، پوبليسيست اثرلرله ياناشي چوخلو بديعي اثرلر ده يازيلميشدير. اونلارين هاميسيندا بير مطلب موختليف پوئتيك فورمالاردا تيكرار اولونور. پيشه وري بؤيوك دئموكرات ايدي: او، ستتارخان، خيياباني كيمي اينقيلابچيلار نسلينين لاييقلي خلفي و قودرتلي دوامچيسيدير. س.ج. پيشه وري قودرتلي ايجتماعي و دؤلت خاديمي،اصل وطن پرور، مرد اينسان، متين اينقيلابچي،هومانيست شخصييت، ايقتيدارلي رهبر، ايستئعدادلي پوبليسيست، گؤزل قلم صاحيبي ايدي. بونو شاعير هاشيم طرلانين سطيرلري ده عكس ائدير:


شاعير نئچين دايانميسان؟ ياز قلمين
جارچي اولسون اؤز گؤردويون او گونلره.
شاه الىيله پرده لنميش او عالمين
حقيقتين تاريخ دئيه ياز دفتره.
ياز، سؤزلرين دؤنسون دورنا قانادينا
الين سيخسين هيجرانداكي كؤنوللرين.
قدم قويسون پيشه وري مزارينا،
«رحمت» دئيه ك حق سايينا او رهبرين.
س.ج. پيشه وري گونئيده دنيايا گؤز آچدي، قوزئيده وفات ائتدي. بير گونش كيمي گونئيده دوغدو، قوزئيده باتدي. «فخري خييابان»دا دفن اولدو. گرانيتدنقراوستو بوستو، آدينا كوچه قويولدو. خاطيره سي عزيز توتولدو. اؤز سؤزلري ايله دئسه ك: «آذربايجان خلقي شهامتلي فدائيلريميزين يالنيز آذربايجانا دئييل، بوتون ايرانا ائتدييي تاريخي خيدمتلري. ايللرله، يوز ايللرله ياد ائده جكدير». سئيييد جعفر پيشه وري(2)
پاورقي:
1- «ادبييات و اينجه صنعت» غزئتي، نومره 25، 1988.
2- بو كلام س.ج. پيشه ورينين قبري اوستونه حك اولونموشدور.
*- عيسا حوسئينوف «مغنّا»نين بير رومانينا ايشاره دير.
**- «دؤولت تهلوكه سيزليك كوميته سي»نين ايختصارلانميش آدي.
***- «خلق داخيلي ايشلر ناظيرلييي» ينين روسجاسينين قيسالديلميش فورماسي.



Read more! posted by <21 Azer> | 6:54 PM


Sunday, June 08, 2003  



٢٨ يانوار ١٩٤٦

آذربايجان ميللى حؤكومتىنين باشچيسى
سئييد جعفر پيشه ورىنين
بيرلشميش ميللتلر تشكيلاتينا موراجيعتى


(خطابنامه صدر حكومت ملى آذربايجان٫ سيد جعفر پيشه ورى به سازمان ملل متحد)


دونيانين ان قديم خالقلاريندان اولان آذربايجان خالقى اؤزونون زنگين ميللى تاريخينه ماليكدير. عصرلرين كئشمكئش لرينده او٫ اؤز ميللى ديلينى٫ عادت و عنعنه لرينى قورويوب ساخلايابيلميشدير. ايران ظولمكارلارى آذربايجانى اؤز حاكيمييتلرى آلتينا آلاراق٫ اونون ثروتينى آمانسيزجاسينا تالاديلار. نتيجه ده آذربايجانين چيچكله نن كند و شهرلرى داغيلماق حددينه گليب چاتدى. شووئنيست بؤيوك دؤولتچىليك سيياستى يورودن ايران حؤكمدارلارى آذربايجانلىلارين وارليغينى تامامىيله اينكار ائتمه يه جهد گؤسته رير٫ اونلارين ديلينى اليندن آلماقدان٫ هر جور تحقير ائديجى عمللردن چكينميرلر.

بونا باخماياراق آذربايجان خالقى بير گون ده اولسون٫ اؤز آزادليغى اوغروندا موباريزه سينى دايانديرمادى. آذربايجانلىلارين اؤز ميللى آزادليقلارى اوغروندا موباريزه سينين ان پارلاق نومونه سى ستتارخان٫ باقيرخان٫ شئخ محممد خييابانى و باشقالارىنين حركتلرىدير. بو جسور اينسانلار موباريزه نين باشچىلارى٫ همده شهيدلرى ايدى. قانلى فاشيسم اوزه رينده دئموكراتيك دؤولتلرين غلبه سى آذربايجان خالقينين موباريزه سينه يئنى تكان وئردى٫ يئنى شراييط ياراتدى. تئهران حؤكومتينين موقاويمتينه باخماياراق بو ايل ٢١ آذرينده (١٢ دئكابر) آذربايجان خالقينين عصرلردن برى آپارديغى موباريزه سى غلبه ايله باشا چاتدى. آتلانتيك خارتيياسينا اويقون اولاراق ميللى مجليسين٫ آذربايجان ميللى حؤكومتينين قورولماسى ايله نتيجه له ندى.

آذربايجاندا دئموكراتيك اساسلارا داياناراق بير ميللى حؤكومت قورولوب و اؤز فعالييتى باره ده بوتون دونيايا معلومات ياييب. ٥ ميليونلوق آذربايجان خالقى ميللى ديلينين٫ تاريخينين٫ مدنييتينين كؤمه يى ايله اؤزونون موعاصير بير خالق اولدوغونو درك ائتدى و بير ده هئچ واخت فارس ظولمونون آلتيندا اينله مه يه٫ فارس ديلينين ايرانداكى باشقا خالقلارين ديللرى اوزه رينده آقاليغينا ايجازه وئرمه يه جكدير. بو خالق بير نفر كيمى اؤز حياتينى ميللى آزادليغينا و دؤولتينه قوربان وئرمه يه حاضيردير.

يئنى دئموكراتيك آذربايجان حؤكومتى قيسسا واخت عرضينده ايجتيماعى٫ ايقتيصادى٫ مدنى ساحه لرده جيددى ده ييشمه لر ائده بيليب٫ داخيلى تهلوكه سيزليك تام برقرار اولونوب. يئنى ميللى حؤكومتين فعالييتى سايه سينده عصرلرله ايستيثمار اولونان خالق عادى اينسان شراييطينده ياشاماغا باشلاييب. بونونلا دا او٫ اؤز ميللى دؤولتينى قوروماق٫ اونو ايداره ائتمه يه قادير اولدوغونو گؤسته رير.

آذربايجان خالقينين ايراده سى ايله آتلانتيك خارتياسينا٫ يعنى بؤيوك دئموكراتيك دؤولتلرين وعدلرينه اويغون اولاراق قورولان آذربايجان ميللى حؤكومتى آرتيق دانيلماز فاكتدير. بيرلشميش ميللتلر تشكيلاتى باش آسامبئليياسينا موراجيعتى ايله آذربايجان خالقى خاهيش ائدير كى٫ آذربايجان ميللى حؤكومتىنين وارليغى فاكتى تانينسين و كناردان موداخيله اولمادان٫ اونا اؤز طالئعىنين اؤزو طرفيندن موعيينله شديريلمه سينه تامينات وئريلسين.

آذربايجان ميللى حؤكومتينين باش وزيرى
سئييد جعفر پيشه ورى
٢٨ يانوار ١٩٤٦



28 Yanvar 1946.
Azerbaycan Milli Hökumetinin başçisi
S.C. Pişeverinin BMT Baş Assambleyasina
MURACIETI


Dunyanin en qedim xalqlarindan olan Azerbaycan xalqi özunun zengin milli tarixine malikdir. Esrlerin keşmekeşlerinde o, öz milli dilini, adet ve enenelerini qoruyub saxlayabilmişdir.
Iran zulmkarlari Azerbaycani öz hakimiyyetleri altina alaraq, onun servetini amansizcasina taladilar. Neticede Azerbaycanin çiçeklenen kend ve şeherleri daqilmaq heddine gelib çatdi.
Şovinist böyuk dövletçilik siyaseti yuruden Iran hökmdarlari azerbaycanlilarin varliqini tamamile inkar etmeye cehd gösterir, onlarin dilini elinden almaqdan, her cur tehqiredici emellerden çekinmirler.
Buna baxmayaraq Azerbaycan xalqi bir gun de olsun, öz azadliqi uqrunda mubarizesini dayandirmadi.Azerbaycanlilarin öz milli azadliqlari uqrunda mubarizesinin en parlaq numunesi Settarxan, Baqirxan, Şeyx Mehemmed Xiyabani ve başqalarinin hereketleridir. Bu cesur insanlar mubarizenin başçilari, hemde şehidleri idi.
Qanli faşizmin uzerinde demokratik dövletlerin qelebesi Azerbaycan xalqinin mubarizesine yeni tekan verdi, yeni şerait yaratdi.
Tehran hökumetinin muqavimetine baxmayaraq bu il 21 Azerinde (12 Dekabr) Azerbaycan xalqinin esrlerden beri apardiqi mubarizesi qelebe ile başa çatdi. Atlantik Xartiyasina uyqun olaraq Milli Meclisin, Azerbaycan Milli Hökumetinin qurulmasi ile neticelendi.
Azerbaycanda demokratik esaslara dayanaraq bir Milli Hökumet qurulub ve öz fealiyyeti barede butun dunyaya melumat yayib.
5 milyonluq Azerbaycan xalqi milli dilinin, tarixinin, medeniyyetinin kömeyi ile özunun muasir bir xalq olduqunu derk etdi ve bir de heç vaxt fars zulmunun altinda inlemeye, fars dilinin Irandaki başqa xalqlarin dilleri uzerinde aqaliqina icaze vermeyecekdir.
Bu xalq bir nefer kimi öz heyatini milli azadliqina ve dövletine qurban vermeye hazirdir.
Yeni, demokratik Azerbaycan hökumeti qisa vaxt erzinde ictimai, iqtisadi, medeni sahelerde ciddi deyişmeler ede bilib, daxili tehlukesizlik tam berqerar olunub.
Yeni Milli Hökumetin fealiyyeti sayesinde esrlerle istismar olunan xalq adi insan şeraitinde yaşamaqa başlayib. Bununlada o, öz milli dövletini qorumaqa, onu idare etmeye qadir olduqunu gösterir.
Azerbaycan xalqinin iradesi ile Atlantik Xartiyasina, yäni böyuk demokratik dövletlerin vedlerine uyqun olaraq qurulan Azerbaycan Milli Hökumeti artiq danilmaz faktdir.
BMT Baş Assambleyasina muracieti ile Azerbaycan xalqi xahiş edir ki, Azerbaycan Milli Hökumetinin varliqi fakti taninsin ve kenardan mudaxile olmadan, ona öz taleyinin özu terefinden mueyyenleşdirilmesine teminat verilsin.
Azerbaycan Milli hökumetinin baş veziri
Seyid Cefer Pişeveri.
28 Yanvar 1946.


Read more! posted by <21 Azer> | 12:10 PM


Saturday, June 07, 2003  



عليه تفرقه ، عليه تحريف
براي اتحاد، براي حقيقت


بخش سوم - كار: شماره٣٠٣ - مسائل ملي
ماشاالله سليمي
مسئول كميسيون خلق هاي سازمان فدائيان خلق ايران (اكثريت)


دولت قوام براي جلوگيري از بازتاب وسيع جناياتش به هنگام سركوب جنبش آذربايجان و كردستان و نيز توجيه آن ابتدا تمهيداتي را انجام داد. در اين رابطه ابتدا كنترل خويش را بر مطبوعات افزايش داد و سپس ((نهضت جنوب)) را به رهبري سران قشقايي و ديگر خوانين براه انداخت. نهضت جنوب كه از طرف جنايتكاراني چون ناصر قشقايي رهبري مي شد، از هيچگونه رذالت و جنايت در حق مردم آن سامان دريغ نكرد. اين تبهكاري ها در مطبوعات آن دوره و بويژه در روزنامه ((ايران ما)) بازتاب وسيعي يافته است كه در زير فقط به نقل يك نمونه از آن بسنده مي شود: ((...اشرار قلعه(١) را سوراخ و به درون ده وارد مي شوند و شروع به قتل و غارت و هتك نواميس مردم و دهقانان نموده و كدخدا و ريش سفيدان را... دچار انواع شكنجه ها مي نمايند و از قراري كه گفته مي شود ٩ بچه را سر مي برند و چند زن را شكم پاره مي كنند و چند تن از مردان را با تبر گردن مي زنند و بالاخره تمام اموال و هستي مردم را غارت نموده و قلعه را با خاك يكسان و سپس آتش مي زنند)).

اين همه اعمال جنايتكارانه توسط ((دولتمردان)) مورد استناد ((پارس پژواك)) كه لابد غم پارسيان را نيز دارند، سازماندهي و هدايت شد تا از يك سو ماهيت مترقي آزادي خواهانه و عدالت جويانه و انساني و مدرن جنبش آذربايجان و كردستان را وارونه نشان دهند و از طرف ديگر سركوب آزادي خواهان دو منطقه مزبور را در نظر ساكنان جنوب كشور، سركوب مشتي اشرار جلوه گر سازند. البته دولت قوام فقط به اين اقدامات بسنده نكرد، بلكه هم زمان با آن فشار بر تشكل هاي كارگري و سركوب آن ها را تشديد كرد. چنان كه تنها در سركوب اعتصاب مسالمت آميز ده ها هزار نفري كارگران جنوب ، به دستور ((دولتمردان)) مورد پسند ((پارس پژواك)) از كارگران ٤٦ نفر كشته و ١٧٠ نفر زخمي گشتند و نيز در شاهي اعتصاب كارگران به خاك و خون كشيده شد. اين ها همه براي ايجاد زمينه سركوب دژهاي اصلي آزادي ، يعني آذربايجان و كردستان بود. و چنين بود كه دولت قوام در كنار اين عمليات ، با بهره گيري از اشتباهات فرقه دموكرات آذربايجان ايران و نيز دو حزب عمده مترقي آن دوره يعني حزب توده ايران و حزب ايران و با استفاده از شرايط مساعد بين المللي يعني حمايت انگليس از سركوب و نيز خروج ارتش شوروي ، يورش به آذربايجان را سازماندهي كرد. ارتش زير فرمان ((دولتمردان)) دومين جنايات خود را در استان زنجان آغاز نمود. استان زنجان و بويژه شهر زنجان كه طبق توافق نامه بين المللي رهبري فرقه و دولت قوام از فدائيان مسلح خالي گشته و پيشاپيش به دولت قوام واگذار شده بود، از حمله نيروهاي نظامي ((دولتمردان)) كه با توپ و تانك صورت گرفت ، در امان نماند. يورشگران نظامي همراه خوانين ذوالفقاري ، چنان با مردم شهر از پيش تحويل داده شده برخورد كردند كه بدتر از حمله اعراب و مغول ها به ايران بود. سپس نوبت تبريز و بعد اردبيل و ديگر شهرهاي آذربايجان رسيد.

آقايان ((پارس پژواكي ها))!

در اينجا نه حوصله و نه مجال شرح جنايات اوباش زير فرمان ((دولتمردان)) مورد حمايت شما نيست اما بازگويي يك نكته را ضروري مي دانم و آن اين كه تعدادي از سربازان ارتش فاتح همراه با عمله اكره آنان بعد از ورود به شهر تبريز براي تجاوز به خانمي كه عضو فرقه دموكرات آذربايجان بود، صف كشيده بودند و ايشان تا مدت ها بعد از به زيركشيده شدن حكومت پدر تاجدار ((دولتمردان)) زنده بود.

اينك پس از شرح مختصر عمليات ((چنگ و دندان)) ((دولتمردان)) در آذربايجان نقل مضموني سئوال بخش پاياني قسمت دوم اين نوشته را ضروري مي دانم: آيا سركوب جنبش آزاديخواهانه و عدالتجويانه و حق طلبانه مردم آذربايجان و كردستان ، به سود امر دموكراسي در ايران تمام شد؟ و يا اين كه برعكس مقدمه استقرار و تحكيم پايه هاي ديكتاتوري گشت. دولت قوام بعد از سركوب هر دو جنبش ، تمام وعده هايي را كه داده بود، زير پا گذاشت. از جمله اين وعده ها، بردن لايحه تقسيم خالصجات در سراسر ايران و انتخابات دموكراتيك با حق راي زنان به مجلس پانزدهم بود. اين كار نه تنها صورت نگرفت ، بلكه حاصل اقدامات يك ساله حكومت ملي آذربايجان نيز از مردم اين ديار پس گرفته شد. به طوري كه فئودال ها و سران عشاير بيش از گذشته ميدان تاخت و تاز يافته و حاكم غدار مال و جان روستائيان و زحمتكشان گشتند. حتي چند سال بعدتر كه دوباره جنبش آزادي خواهي جان تازه اي گرفت و مصدق را بر مصدر صدرات نشاند. هيچكدام از اين خواسته ها ارزش مطرح شدن نيز نيافتند. و تنها بعد از ١٧ سال از سركوب خونين ، پدر تاجدار ((دولتمردان)) به دستور دولت وقت آمريكا مجبور به انجام اصلاحات ارضي و دادن حق راي به زنان گشت. بدين ترتيب بعد از سركوب اين جنبش ها (جز دوره اي كوتاه مدت) استبداد قرون وسطايي حكومت تمركزگرا بر كشور حاكم گشت و تا سال ١٣٥٧ دوام يافت و از آنجا كه استبداد طولاني اخلاف ((دولتمردان)) ((چنگ و دندان))دار، امكان آگاه كردن مردم و نيز بالارفتن شعور سياسي آن ها را از روشنفكران سلب كرده بود (احزاب سياسي مترقي همه سركوب گشته بودند)، طغيان و انقلاب مردم نيز به بيراهه رفت و به جاي استبداد شاهي ، حكومت تئوكراتيك ارتجاعي را به ارمغان آورد.

بنابراين اينك از سركوب مردم و آزادي خواهان آذربايجان و كردستان تقريبا ٥٧ سال مي گذرد، وظيفه تك تك روشنفكران مترقي و آزاده است كه وجدان خويش را قاضي كرده و از خويش بپرسد: چرا در دهه هاي پاياني هزاره دوم ، حكومتي از قعر تاريخ سر برآورد و بر سرنوشت كشور ما حاكم گشت ؟ آيا از جمله اين دلايل اين نيست كه نه تنها حكومتگران ، بلكه بسياري از انديشمندان و روشنفكران كشور ما، از يك نوع حكومت متمركز قرون وسطايي دفاع مي كردند و هنوز هم مي كنند؟ (٢) و به همين دليل نيز كافي بود كه به هر جنبشي انگ ((تجزيه طلبي)) زده شود، تا جواز سركوب آن اخذ گردد؟ علاوه بر اين بايد از ((پارس پژواك)) و سايرين پرسيد آيا حاكميت متمركز قرون وسطايي حداقل براي مردم فارس زبان كشور من سعادت و بهزيستي آورد و يا اين كه سبب رشد و شكوفايي اقتصادي ، سياسي و اجتماعي آن ديار گشت ؟ مگر غير از اين است كه تمام ايران با درجات مختلف دچار عقب ماندگي همه جانبه گشته و هنوز هم هستند؟ آيا غير از اين است كه استبداد بلاي جان همه است و فارس و ترك و كرد و عرب و بلوچ و تركمن و... نمي شناسد؟ مگر شكنجه گران ساواك شاه و ساواماي جمهوري اسلامي فرقي ميان ترك و كرد و بلوچ، تركمن ، عرب و فارس و غيره مي گذاشت و يا مي گذارد؟ آيا نبايد از اين همه واقعيات و نيز از آن همه تجربه درس گرفت ؟ اگر اين همه براي درس آموزي ((پارس پژواك))ها، كافي نيست حداقل توجهي به سياست تحقيرملي مليت هاي تحت ستم در جمهوري اسلامي و بويژه سياست حاكم بر ((سيماي لاريجاني)) در اين زمينه داشته باشند تا دشمني اين عنصر ارتجاعي و عامل بيگانه را در مورد مردم آذربايجان پيشه كنند.

بنابراين اگر نويسنده يا نويسندگان ((پژواك)) سعادت و آزادي و بهزيستي و اتحاد داوطلبانه بايد به جاي تمجيد قصابان خلق ها، تحت عنوان ((دولتمردان))، آن ها را با نام واقعي شان يعني جلادان دموكراسي و سعادت مردم ايران معرفي كنند. و نيز به جاي انگزدن به جبنش مردمي حق طلبانه و نيز تجددخواهانه مردم آذربايجان آن را ارج نهند و در راه اهداف تحقق نايافته آن كوشا باشند. زيرا ميان حل دموكراتيك مساله ملي با استقرار دموكراسي و عدالت و در نتيجه مدرنيسم و مدرنيته رابطه تنگاتنگي وجود دارد. تجارب گذشته و حال نشان مي دهد كه در جوامع چند مليتي مثل جامعه ما تحقق يكي بدون ديگري امكان پذير نيست. درست به همين دليل است كه سازمان با احساس مسئوليت عميق و با درنظرداشت تجارب دور و نزديك و با ملاحظه اوضاع حساس داخلي ، منطقه اي و بين المللي در كنگره ششم نظر خويش را به صورت ((تز))ها در مورد مساله ملي اعلام كرد كه در بخش ((بنيان هاي ناظر بر حل دموكراتيك ملي)) تاكيد شده است: ((...حل مساله ملي بر اساس ديدگاه هاي ايدئولوژيكي ، مذهبي ، شوينيستي و تمركزگرايانه نتيجه اي جز تنفر، تفرقه و خصومت ميان ملل ندارد. انتخاب دموكراتيك بنيان حل مساله ملي است و از اين رو حق تعيين سرنوشت ، اصل ناظر بر روابط خلق هاست)). اميد است كه ساير نيروهاي سياسي كشور و منجمله نويسندگان ((پارس پژواك)) نيز صرف نظر از گرايشات گوناگون سياسي شان به نتيجه گيري فوق برسند و در عمل به آن وفادار بمانند. زيرا تنها راه اتحاد داوطلبانه مليت هاي مختلف ساكن كشورمان ، پذيرش و نيز تحقق خواست هاي آن ها و استقرار نظام دموكراتيك و غيرمتمركز (فدرالي) است. (پايان)

زيرنويس ها
١ - منظور قلعه اي بوده در آبادي ((بانش)) كه روستائيان براي در امان ماندن از حمله اوباش به آنجا پناه برده بودند.
٢ - اخيرا بيانيه اي كه تحت عنوان ((براي اتحاد جمهوري خواهان)) منتشر شده و به امضاي تعداد كثيري از افراد متعلق به ((يمين)) و ((يسار)) رسيده بازهم به شيوه سابق در بند ٧ آن ((احقاق حقوق اقليت هاي قومي (؟) را منوط به حفظ ((تماميت ارضي)) و الويت ((مصالح ملي)) كرده است و بدين ترتيب نشان داده است كه ((پارس پژواك))ها، تنها نيستند.


Read more! posted by <21 Azer> | 6:46 PM


Friday, June 06, 2003  




ديليميز حاققيندا آذربايجان ميللى حؤكومتينين قرارى
مصوبه حكومت ملى آذربايجان در باره زبانمان




خالقيميزى دؤولت دستگاهينا ياخينلاشديرماق و عومومون ائحتيياجينى ساده بير صورتده آنلاماق و همچينين ميللى ديل و ميللى مدنييتيميزين ترققى و تكامول يوللارينى تميزله مك اوچون آذربايجان ميللى حؤكومتى ١٦ دئى تاريخلى جلسه سينده آشاغيداكى قرارلارى قبول ائتميشدير:




1- بو گوندن ائعتيبارن آذربايجاندا آذربايجان ديلى رسمى دؤولت ديلى حئساب اولونور. دؤولتين قرارلارى و رسمى ائعلانلار٫ همچينين خالق قوشونلارى حيصصه لرينه وئريلن فرمانلار و قانونى لاييحه لرى موطلقن آذربايجان ديلينده يازيلماليدير.
2- بوتون ايداره لر (دؤولتى٫ ميللى. تيجارى و ايجتيماعى) اؤز ايشلرينى آذربايجان ديلينده يازماغا مجبوردورلار. بو ديلده يازيلمايان دفتر و مداريك رسمى حئساب اولونماياجاقدير.
3- محكمه لرده ايشلرين جريانى تامامىيله آذربايجان ديلينده آپاريلمالى و بو ديلى بيلمه ينلر اوچون موترجيم تعيين اولونماليدير.
4- آذربايجانين بوتون ايداره٫ موسسه و تيجارت خانالارينين تابلولارى موطلقن آذربايجان ديلينده يازيلماليدير.
5- رسمى ايجلاسلار و ييغينجاقلاردا سوخنرانليق و موذاكيره آذربايجان ديلينده يازيلماليدير.
6- آذربايجانلى اولماييب باشقا ديل ايله دانيشانلار و عومومى دؤولتى ايدارهلرده خيدمت ائده نلر آذربايجان ديلى ايله يازيب اوخوماغى و دانيشماغى اؤيره نمه ليديرلر.
7- معاريف ويزارتى٫ ايداره مامورلارينى آذربايجان ديلى ايله آشينا ائتمك مقصدىيله آيرى ديللردن ساوادى اولانلار اوچون ايداره لرين جنبينده بؤيوكلر اوچون مخصوص كيلاسلار آچمالى و بو كيلاسلاردا حاضير اولانلارين ايش موددتى بير ساعات آزالماليدير.
8- آذربايجاندا ياشايان باشقا ميللتلر اؤز ايشلرينى اؤز آنا ديللرينده آپارماغا حاقلىديرلار. لاكين اونلار اؤز رسمى ائعلانلارى و يازيلاريندا اؤز ميللى ديللرى ايله برابر آذربايجان ديلينى رسمى دؤولتى ديل اولاراق ايشله تمه ليديلر.
9- آذربايجاندا ياشايان خيردا ميللتلرين خوصوصى ميللى مكتبلرينده كى تعليم اؤز آنا ديللرينده اولدوغو حالدا٫ آذربايجان ديلى ده تدريس ائديلمه ليدير.
10- آذربايجان ميللى حؤكومتى معاريف وزيرينين مكتبلرده تدريس لرين آذربايجان ديلينده اولماسى حاققينداكى قرارينى تصويب و تاييد ائديب٫ مدرسه لرين ميللى ديله گئچمه سينى بوتون معلليم و معلليمه لره بير ميللى وظيفه كيمى تاپشيرير.


آذربايجان ميللى دؤولتينين باش وزيرى-پيشه ورى
آذربايجان٫ شماره ٩٦ ٫ ٩ دى٫ ؛ يانوار

منبع: قيزيل صحيفه لر. تبريز عئلمييه مطبعه سى



Read more! posted by <21 Azer> | 5:56 AM


Thursday, June 05, 2003  



عليه تفرقه ، عليه تحريف
براي اتحاد، براي حقيقت


بخش دوم - كار: شماره٣٠٢ - مسائل ملي
ماشاالله سليمي
مسئول كميسيون خلق هاي سازمان فدائيان خلق ايران (اكثريت)


٣ - دولتمردان مورد نظر: يعني دربار و قوام السلطنه و عوامل آن ها.


مي توان سئوال بخش پاياني قسمت اول اين نوشته را مورد ((چرائي)) گسترش جنبش هاي ملي به هنگام تضعيف حكومت مركزي با سئوال زير تكميل تر كرد. آيا دولتمردان مورد ادعاي نشريه ((پژواك)) كساني جز قوام السلطنه، درباريان و ياران و عوامل آن ها بودند؟ آيا مراد از مردم جز خوانين و پسران عشاير و آيت الله هاي ريز و درشت مرتجع است كه بنا به منافع مادي و فرهنگي خويش با جنبش آزاديخواهانه و عدالتجويانه مردم ايران و بويژه مردم آذربايجان دشمني مي ورزيدند و در سركوب آن متحد اصلي ((دولتمرداني)) همچون قوام السلطنه و ارتش شاهنشاهي بودند؟ اگر از پاسخ هاي كليشه اي و تكراري نقش تعيين كننده عنصر خارجي در گسترش جنبش هاي ملي به هنگام تضعيف حكومت هاي مركزي خودداري كنيم و نيز خوانين و سران عشاير و درباريان و آيت الله هاي مرتجع ريز و درشت را عامه مردم به حساب نياوريم، و مسئولانه در پي كشف علت العلل باشيم به صحت اين ضرب المثل قديمي خواهيم رسيد كه مي گويد ((كرم از خود درخت است)).


از آنجا كه حكومت هاي استبدادي اراده خويش را نه از طريق اتحاد داوطلبانه خلق ها، و نيز تامين منافع آن ها، بلكه با تكيه بر زور سرنيزه اعمال مي كنند، به محض اين كه ابزار سركوبشان در اثر عوامل داخلي و بين المللي كارآئي و برايي خويش را از دست مي دهد، مبارزه براي دموكراسي و عدالت به طور عموم و نيز مبارزه خلق هاي تحت ستم مضاعف ملي به طور اخص رشد و گسترش مي يابند! ورود قواي متفقين به ايران و فروپاشي ديكتاتوري رضاخان، آن بستر مناسبي را پديد آورد كه آزادي خواهان، ميهن پرستان و عدالتجويان توانستند نسبتا آزادانه نظرات خويش را بيان كرده و در راه ايجاد تشكل هاي مدني و بخصوص احزاب سياسي گام بردارند. و حزب فرقه دموكرات آذربايجان در چنين شرايطي و براي تحقق خواست دموكراسي و عدالت براي ايران و نيز تحقق خواست هاي ملي آذربايجان تشكيل گرديد و به سرعت رشد كرده و توانست در كوتاهترين مدت پشتيباني اكثريت قاطع مردم آذربايجان را كسب نمايد و حكومت خودمختار محلي و مجلس ملي آذربايجان را تشكيل دهد.


با وجود اين حكومت خودمختار محلي، براي جلوگيري از هرگونه نفاق و نقار ملي و نيز براي بسط مبارزه آزاديخواهانه به سراسر ايران، به امضاي قرارداد ١٥ ماده اي با دولت قوام مبادرت نمود. كه بعد از مدت كوتاهي از طرف دولت قوام به آن پشت پا زده شد. اين قرارداد كه به امضاي فيروز مظفر به نمايندگي از طرف دولت قوام و پيشه وري به نمايندگي از طرف حكومت ملي آذربايجان در تاريخ ٢٣/٣/١٣٢٥ رسيد، اگر از طرف دولت مركزي ناديده گرفته نشده و به مرحله اجرا گذاشته مي شد، قطعا فجايعي كه چند ماه بعد از آن در آذربايجان و كردستان رخ داد، روي نمي داد و به احتمال قوي كشور ما در مسيري گام برنمي داشت كه ابتدا به كودتاي ٢٨ مرداد ١٣٣٢ و سپس به انقلاب بهمن ١٣٥٧ و قدرت گيري عقب مانده ترين و مرتجع ترين قشر اجتماعي ايران منجر گشت.



مطابق قرارداد مزبور نمايندگي حكومت خودمختار محلي خواست هاي دولت قوام به شرح زير را پذيرفتند.
الف: انصراف از به كار بردن نام حكومت خودمختار محلي
ب: تغيير نام مجلس ملي آذربايجان به انجمن ايالتي آذربايجان
ج: استان زنجان جزو آذربايجان محسوب نشود.
در مقابل دولت امتيازهايي را طي ١٥ ماده به آذربايجان محول كرد كه در زير به برخي از مهمترين آن ها اشاره مي شود:
١ - دولت پذيرفت كه تعيين استاندار و وزير دارايي با با پيشنهاد انجمن ايالتي آذربايجاني به تصويب دولت برسد.
٢ - شرايط نظارت انجمن ايالتي در كارهاي دولتي فراهم گردد.
٣ - ٧٥ درصد درآمد آذربايجان صرف آباداني خود اين خطه گردد.
٤ - حق تدريس و تحصيل به زبان آذربايجاني در كنار زبان فارسي در تمام مراحل تحصيلي پذيرفته شد و نيز همين حق در مورد ساير اقليت هاي ملي مقيم آذربايجان هم تا كلاس پنجم ابتدايي به رسميت شناخته شد.
٥ - در مورد اصلاحات ارضي در آذربايجان كه توسط حكومت خودمختار محلي شروع شده بود، دولت پذيرفت كه:
الف: ادامه تقسيم ارضي خالصجات دولتي بين روستاييان و كشاورزان بلامانع است.
ب: دولت قبول نمود كه لايحه مربوط به اصلاحات ارضي در اسرع وقت از طرف دولت تهيه و در اولين فرصت براي تصويب به مجلس شوراي ملي ارائه كند.
ج: و بالاخره براي پيداكردن راه حل جبران خسارت مالكيني كه زمينشان بين دهقانان تقسيم شده بود، كميسيوني مركب از نمايندگان دولت قوام السلطنه و انجمن ايالتي قرار شد تشكيل يابد.
علاوه بر اين دولت آزادي زنان در انتخاب شدن و انتخاب كردن را پذيرفته و مطابق ماده ٩ قرارداد ((مصالحه)) متعهد شد كه:
((با افتتاح مجلس پانزدهم لايحه قانون انتخابات را كه روي اصل آزادي و دموكراسي يعني با تامين راي عمومي ، مخفي ، مستقيم ، متناسب و متساوي ، شامل نسوان هم باشد، تنظيم و قبول آن را به قيد فوريت خواستار شود...)) (١)


پس از امضاي چنين قراردادي بود كه پيشه وري رهبر مردم آذربايجان در مصاحبه اي اعلام داشت: ((...اكنون نهضت ما شكل تازه اي به خود مي گيرد. قوام السلطنه مي خواهد تهران را از راه ارتجاعي به راه ما بياندازد و از اين پس آذربايجان با تمام ايران راه آزادي را در پيش مي گيرد)).(٢) پيشه وري چنان به اجراي قرارداد و صداقت قوام السلطنه باور داشت كه جملات تحسين آميز زير را در تجليل از وي بر زبان جاري ساخت: ((اگر آقاي قوام السطنه در سراسر عمر خود هيچ كاري هم انجام نداده باشد. تنها اين اقدام وي كه تقاضاي ما را در باره زبان آذربايجاني صميمانه پذيرفت، احترام عميق و قلبي مردم ما را نسبت به خود جلب خواهد كرد. تا مدارس ملي ما برپا است نام او نيز در كنار سران قهرمان فرقه و خلق ما به سر زبان نسل هاي آينده جاري خواهد بود)) (٣) وقتي پيشه وري چنين جملاتي را با آن صفا و صميميت خاص خويش در مورد قوام مي گفت، نمي دانست كه نام برده همراه با ساير دولت مردان مورد نظر ((پارس پژواك)) ((چنگ و دندان)) خويش را تيز مي كردند كه تا گلوي زنان و مردان، كودكان و جوانان خطه آذربايجان و كردستان را بدرند و از كشته ها پشته سازند، تا به اصطلاح تماميت ارضي خاك پرستان را حفظ و از تجزيه واهي جلوگيري كنند. چنان كه تقريبا بعد از ٦ ماه از امضاي قرارداد مي گذشت كه قوام در هماهنگي با دربار و همراهي خوانين و سران عشاير و نيز ساير جنايتكاران محلي، براي سركوب جنبش حق طلبانه و آزادي خواهانه آذربايجان و كردستان لشكركشي كرد و در اين راه از هيچ جنايتي فروگذاري نكرد. بدين ترتيب قوام پاسخ حسن نيت پيشه وري و مردم آذربايجان را با لشكركشي و قتل عام مردم اين منطقه داد و نشان داد كه قصد وي از امضاي قرارداد مصالحه، فقط به دست آوردن زمان مناسب براي حمله بوده است. و صدالبته خوشبيني پيشه وري و ساير رهبران فرقه، محلي از از اعراب نداشته است.


با تاسف بايد گفت كه نويسنده ((در پارس پژواك)) در مطلب ((دادن امتياز نفت)) بدون توجه به حقايق تاريخي هنوز هم كه هنوز است، بعد از گذشت ٥٠ و اندي سال تلويحا بر جلاد خلق آذربايجان و كردستان كه همان قوام السلطنه و يارانش مي باشد افتخار كرده و از آن ها با نام دولتمردان ايراني كه در كنار مردم بودند، ياد مي كند. با توجه به آنچه كه گذشت از اين گونه روشنفكران اين سئوال را نيز كرد كه چه كسي و كساني و چه سياست هايي عملا در خدمت تجزيه و تفرقه بود؟ پيشه وري كه صادقانه اجراي مفاد قرارداد مصالحه را مي خواست يا قوام و دربار كه به جاي اجراي آن روي به لشكركشي آوردند؟ واضح است كه رهبري وقت جنبش آذربايجان خالي از خطاها و لغزش هاي سياسي و نيز افراط و تفريطها نبودند و هدف ما نيز در اينجا بررسي اين بخش از حيات سياسي آن ها نيست، اما يك نكته روشن است و آن اين كه رهبران آذربايجان حداكثر نرمش را نشان دادند كه تا از تفرقه و نقار ملي جلوگيري كنند. و شاهد اين مدعا نيز همان سه مورد اساسي، يعني انصراف از حكومت خودمختار محلي، تغيير نام مجلس ملي، و عليرغم اعتراض مردم متفكر و مبارز زنجان، به حساب نياوردن اين استان در قلمرو آذربايجان بود كه از طرف نمايندگان آذربايجان پذيرفته شد. اما در مقابل پاداشي كه رهبران و مردم آذربايجان از دولت قوام و دربار گرفتند، قتل عامشان توسط ارتش شاهنشاهي بود. ارتش شاهنشاهي در همراهي خوانين و پسران عشاير و نيز آيت الله هاي مرتجع محلي، ده ها هزار زن و مرد و حتي كودك را به گلوله بستند تا بتوانند ((اتحاد برادرانه)) را تامين كنند و مردم ((غيور)) آذربايجان را مفتخر به سايه ((پارس پژواك)) نمايند.


بعلاوه بايد نويسنده ((در پارس پژواك)) به اين سئوال نيز پاسخ دهد كه در كدام بند از قرارداد مصالحه اشاره اي به دادن و يا گرفتن امتياز نفت شده است كه ايشان را به اين نتيجه رسانده است كه فرقه دموكرات به دست روس ها (آن هم با ياري بريتانيا) ايجاد شد تا امتياز نفت شمال را به دست آورد. شايد ايشان هنوز هم فكر مي كنند سايه شوم ديكتاتوري چنان سنگين است كه همچنان مي توان تاريخ را تحريف كرد و وطن فروشان و جلادان را ((دولتمردان)) و وطن پرستان واقعي ، آزادي خواهان و مردم دوستان را عامل بيگانه معرفي نمود. توصيه اي كه مي توان در اين مورد به نويسنده ((پارس پژواك)) داد اين است كه بپذيرد ايران امروز ايران ٥٠ و اندي سال پيش نيست كه بيش از ٧٠ درصد جمعيت آن بيسواد بود و در اكثر نقاط كشور نه راديويي بود و نه ساير وسايل ارتباط جمعي. امروز عصر اطلاعات و ارتباطات است. كشور ما نيز عليرغم جلوگيري حكومت فقها بي نصيب از دانش امروزين بشري نيست. طبق آمار دولتي تقريبا حدود ٣ ميليون از جوانان كشور ما در دانشگاه ها و موسسات آموزشي عالي مشغول به تحصيل هستند. بنابراين نمي توان با اين نسل ((كيلويي)) صحبت كرد. بايد هر ادعايي همراه دليل و مدرك باشد. بخصوص وقتي ادعايي در مورد تاريخ گذشته مي شود و ضرورت ارائه مدرك ، اهميت جدي پيدا مي كند.


در پايان اين بخش ضروري است كه سئوال نيز مطرح گردد: آيا سركوب مردم آذربايجان و كردستان به سود دموكراسي در ايران تمام شد؟ آيا اين سركوب باعث تامين اتحاد داوطلبانه خلق ها و رشد اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور گشت ؟ و يا برعكس ، اين سركوب مقدمه استقرار و تحكيم پايه هاي ديكتاتوري و ادامه تجاوز به حقوق مجموعه شهروندان ايران بود؟...
ادامه دارد.


١ - گذشته چراغ راه آينده - صفحه ٣٧٣
٢ - همانجا صفحه ٣٥٧
٣ - همانجا صفحه ٣٧٧



Read more! posted by <21 Azer> | 7:45 AM


Wednesday, June 04, 2003  




Read more! posted by <21 Azer> | 4:01 AM


Tuesday, June 03, 2003  



عليه تفرقه ، عليه تحريف
براي اتحاد، براي حقيقت


بخش نخست - كار: شماره٣٠١ - مسائل ملي
ماشاالله سليمي
مسئول كميسيون خلق هاي سازمان فدائيان خلق ايران (اكثريت)




مطلبي تحت عنوان ((دادن امتياز نفت بي سر و صدا قانوني شد)) به نقل از: پارس پژواك در شماره ٣٠٠ نشريه كار درج شده بود كه قضاوت هايي در مورد تاريخ گذشته آذربايجان و نيز ايران داشت. دور از واقعيت و در مواردي تحريف واقعيت. در مطلب نشريه پارس پژواك مي خوانيم: ((در دوران جنگ جهاني دوم و اشغال ايران از سوي ارتش هاي شوروي ، بريتانيا و آمريكا، مردم ، گروهي از دولتمردان و نمايندگان مجلس شوراي ملي ايران ، برابر درخواست امتياز نفت از سوي آمريكا، بريتانيا و شوروي با چنگ و دندان مخالفت كردند. روس ها با حمايت بريتانيا براي كسب امتياز نفت ، حتي دست به ايجاد فرقه دمكرات و تجزيه آذربايجان زدند. اما هشياري و ايستادگي مردم ايران ، گروهي از دولتمردان و نمايندگان مجلس شوراي اسلامي (؟!) با وجود اشغال ايران نتوانستند به گرفتن امتياز نفت موفق شوند)). در همين چند سطر فوق متاسفانه هم تحريف صورت گرفته و هم راه و روشي ستوده شده است كه كشور ما را به اين روز فلاكتبار انداخته است. پيام اصلي نوشته را مي توان به شرح زير ترجمه و خلاصه كرد:

١ - اشغال ايران از سوي قواي متفقين براي گرفتن امتياز نفت بوده است ، نه استفاده از راه هاي ارتباطي آن در جنگ عليه آلمان هيتلري كه رضا شاه سنگ آن را به سينه مي زد.
٢ - جنبش ملي آذربايجان تحت رهبري فرقه دمكرات آذربايجان ايران ساخته و پرداخته روس ها بوده است.
٣ - در اين رابطه قوام السطنه و ساير مدافعين نظام استبدادي بدون اين كه نامي از آن ها برده شود، دولتمرداني قلمداد شده اند كه با چنگ و دندان از منافع ملي ايران دفاع نموده اند.
٤ - سركوب جنبش حق طلبانه مردم آذربايجان ايران توسط ارتش محمد رضا شاه مستبد را نتيجه هشياري مردم دانسته و آن را ستوده است. و پيشاپيش تكليف خود را با هر گونه جنبش ملي روشن كرده و سرنوشت مشابهي را برايش رقم زده است.

گرچه در نوشته فوق نشريه پارس پژواك هيچ دليل تاريخي براي اثبات ادعاهاي مطرح شده ذكر نگرديده ، در زير سعي مي شود با ذكر فاكت ها و اسناد تاريخي ، غيرواقعي و نيز تفرقه افكنانه بودن مضامين گنجانده شده در آن اثبات شود.

١ - چرا ايران در دوران جنگ دوم جهاني اشغال شد؟

نويسنده مطلب شايد از اين تئوري تبعيت كرده است از آنجا كه مردم ايران ((حافظه تاريخي)) ندارند و گذشته را زود فراموش مي كنند، خواسته در مورد تاريخ نه چندان دور كشورمان هرچه در چنته ناسيونال شوينيست خويش داشته ، گستاخانه بيرون ريزد و به خورد خلايق دهد. قبل از اين كه رضا شاه با حمايت آخوندزاده اي به نام سيد ضياالدين كه امروزه در عامل انگليسي بودن به دشواري مي توان شك كرد (١) كودتا نموده و قدرت را به دست گيرد، دولت نوبنياد اتحاد جماهير شوروي با وجود سياست خصمانه وثوق الدوله رئيس الوزراي وقت ، خطاب به دولت و ملت ايران مجددا اعلام نمود كه: ((از كليه امتيازنامه ها و مزايايي كه در ايران كسب كرده صرف نظر مي نمايد)). در عين حال افزود: ((تمام ايران و تاسيسات متعلق به سرمايه داران و دولت تزاري را در ايران به ملت ايران واگذار مي كند)).

از جمله اين امتيازها قرارداد ١٩١٥ بود كه ايران به دو منطقه نفوذ و يك منطقه بي طرف (جنوب تحت نفوذ انگليسي ها و شمال تحت نفوذ روس ها) تقسيم شده بود. اگر بر اين قرارداد معاهده ١٩١٩ دوره وثوق الدوله را نيز اضافه كنيم كه خوشبختانه در همان موقع به خشم و نيز حركات اعتراضي مردم ميهن مان روبرو گشت ، آن وقت است كه اهميت سرنوشت ساز اين اعلاميه دولت شوروي در مورد چند تكه نشدن ايران روشن مي گردد. و اين نكته اي است كه متاسفانه بسياري از ناسيوناليست هاي خاك پرست و برخي چپهاي قديمي واقعيت گرا، از درك آن غافل هستند. الغاي يك جانبه اين قراردادها از سوي دولت شوروي اولين شانس تاريخي مردم ايران بعد از انقلاب مشروطيت بود كه بتواند از دست سياست استعماري بيگانگان رهايي يافته و خود بر سرنوشت خويش حاكم گردد. متاسفانه سير تاريخ بر اين روال پيش نرفت و كودتاي سوم اسفند بر بستر وضعيت داخلي كشور و با حمايت انگليس توسط رضاخان ميرپنج صورت گرفت. مجددا كشور ما در حيطه نفوذ سياست هاي استعمارگرانه انگليس باقي ماند.

رضاخان كه با شعار جمهوري به ميدان آمده بود، به زودي با پشت پازدن به شعار خويش به قلع و قمع مخالفين ، آزادي خواهان و وطن پرستان پرداخته ، بعد از اندك مدتي خويشتن را شاه ايران ، اعلام داشت. بدين ترتيب آتاتورك با پاي بندي به جمهوريت ، تركيه نوين را بنيان نهاد و رضا شاه با نفي جمهوريت بر بقاي سنت باستاني ايران باستان پاي فشرد و كشور ما بار ديگر در مسير ديكتاتوري گام نهاد. قدرت سياسي و نظامي بلامنازع رضاخان ، به زودي از وي كه قزاقي بيش نبود، يك ملاك و سرمايه دار بزرگ ساخت.

رضاخان به دلايل گوناگون و از جمله روحيه به شدت نظامي گري و نيز آرياگرايانه خويش به تدريج از ولي نعمت خويش يعني انگليسي دور شده و هرچه بيشتر خويش را به دولت فاشيستي آلمان هيتلري نزديكتر ساخت و رابطه سياسي و اقتصادي مستحكمي با اين كشور برقرار نمود. به طوري كه در آستانه سال ١٣١٩ شمسي مطابق با ١٩٤١ ميلادي سهم آلمان در تجارت خارجي ايران بالغ بر ٥/٤٥ تا٤٨ درصد گرديد. همين گرايش نيرومند رضا خان و دولت وي به آلمان هيتلري بود كه زمينه ساز اشغال ايران توسط قواي متفقين گشت. زيرا اين گرايش مانع از اين گشت كه سياست بي طرفي اعلام شده از طرف دولت ايران طوري اجرا گردد تا مانع ورود قواي متفقين به ايران گردد. هيات حاكمه ايران از يك طرف با درخواست استفاده از راه هاي ارتباطي ايران توسط متفقين مخالفت نمود و از سوي ديگر به تامين مايحتاج آلماني ها (پشم ، پنبه ، برنج از عمده ترين اين مايحتاج بودند) پرداخته و روز به روز بر تعداد كارشناسان آلماني در ايران افزود.

اين مسائل و نيز ضرورت استفاده از راه هاي ارتباطي ايران در جنگ عليه فاشيزم ، متفين را بر آن داشت كه با مراجعه به دولت ايران در درجه اول خواهان خروج چهارپنجم آلماني هاي مقيم ايران از كشورمان گردند. كه متاسفانه دولت وقت بدون توجه به شرايط بين المللي و نيز ناديده گرفتن توان نظامي كشور پاسخي به شدت ضد منافع ملي به شرح زير داد: ايران ((نظر به سياست بي طرفي دقيقي كه پيش گرفته و از لحاظ اين كه مي خواهد به عهد و پيمان خود با آلمان وفادار بماند، نمي توان به اين تقاضاي غير عادي تن در دهد)) (اسناد وزارت خارجه آمريكا - بيست و يكمين سالنامه دنيا، صفحه ٢١٦، از گزارش وينانت سفير آمريكا در انگلستان) در ادامه اين سياست هيات حاكمه ايران به آخرين يادداشت دولت شوروي و انگليس نيز كه طي آن تاكيد كرده بودند، نقشه اي عليه تماميت ارضي و يا حاكميت ايران ندارند و در عين حال حاضرند جاي خالي متخصصين آلماني را با كارشناسان اتباع ديگر كشورها پر كنند، بي توجهي نموده توسط محمد ساعد سفير وقت ايران در مسكو، اعلام داشت: ((تقاضاي گستاخانه دولت هاي انگلستان و شوروي در مورد خروج آلماني ها اكيدا مردود است)) و در مورد عبور نيرو و تجهيزات متفقين از كشور نيز اعلام گرديد ((دولت ايران به هيچ وجه اجازه نخواهد داد كه قواي نظامي از كشورش عبور كند)) (همان منبع صفحات ٢١٨ و ٢٢٠) و چنين بود كه زمينه اشغال كشور فراهم گشت و قواي شوروي و انگليس عليرغم و جز رجزخواني ارتش رضاخاني در اندك مدتي وارد خاك ايران گشته و آن را تسخير كردند.


٢ - خاستگاه و مختصات جنبش ملي آذربايجان ايران!

برخلاف ادعاي مطلب نقل شده از ((پارس پژواك)) جنبش مردمي آذربايجان تحت رهبري فرقه دموكرات آذربايجان از درون جامعه ما جوشيده و شكل گرفت. از مهمترين مختصات اين جنبش مي توان به موارد زير تاكيد كرد:

الف: در حقيقت اين جنبش در مختصات سراسري ايران ادامه مبارزه ناتمام مردم ايران در راه آزادي و در مختصه ملي (محلي) ادامه مبارزه ناتمام مردم آذربايجان در راه احقاق حقوق ملي خويش در انقلاب مشروطيت بود.
ب: خيزش مردم آذربايجان ادامه مبارزه ناتمام تجدد عليه سنت گرايي در دوره يادشده بود.
ج - اين جنبش در عين حال خصلت ضدفئودالي داشت و داراي جنبه هاي قوي عدالت جويانه بود.

براي اولين بار در ايران رهبران روشن بين انقلاب مشروطيت كه به طور عمده در انجمن ايالتي تبريز و نيز مجلس اول (شوراي ملي) جمع شده بودند با توجه به مليت هاي گوناگون ساكن در ايران به حل مساله ملي براي پايدار نمودن امر دمكراسي اهتمام جدي ورزيده و با تنظيم موادي به صورت متمم قانون اساسي و تصويب آن در مجلس اول شوراي ملي ، گام بلند و ارزشمندي را در جهت احقاق حقوق مليت هاي تحت ستم برداشتند. بدين ترتيب اصول ٢٩ - ٩٠ - ٩١ - ٩٢ و ٩٣ قانون اساسي به تصويب مجلس رسيد كه متاسفانه از مجلس دوم به بعد به بوته فراموشي سپرده شد. گرچه اصطلاح فدراليسم در آن دوره مورد استفاده قرار نگرفت و اين امر به يك معنا طبيعي نيز بود، زيرا رهبران انقلاب مشروطه به شاه مشروطه اعتقاد داشتند. نه به شيوه ديگر اداره جامعه. اما اگر اين پنج اصل متمم قانون اساسي به دقت مورد مطالعه قرار گيرد، متوجه خواهيم شد كه رهبران انقلاب در آن دوره عملا از مشروطيت ، مضمون يك جامعه فدراليستي را در نظر داشته اند. بي فايده نخواهد بود اگر سه اصول از اين ٥ اصل را زير نقل نماييم:

اصل ٣٩ متمم قانون اساسي: منافع مخصوصه هر ايالت و ولايت و بلوك به تصويب انجمن هاي ايالتي و ولايتي به موجب قوانين مخصوصه آن مرتب و تسويه مي شود.
اصل ٩١: اعضاي انجمن هاي ايالتي و ولايتي بلاواسطه از طرف اهالي انتخاب مي شوند مطابق نظام نامه انجمن هاي ايالتي و ولايتي.
اصل ٩٢: انجمن هاي ايالتي و ولايتي اختيار نظارت تامه در اصلاحات راجع به منافع عامه دارند با رعايت قوانين.

متاسفانه سرنوشت اين اصول نيز مانند سرنوشت انقلاب مشروطيت گشت. مقاومت نيروي ماند جامعه تحت هدايت محمدعلي ميرزا و بعدتر ديكتاتوري رضا شاه ، مانع از دستور قرارگرفتن اصول فوق جهت جرا گشت. در دوره رضا شاه نه تنها اصول فوق و نيز ساير اصول قانون اساسي به فراموشي سپرده شد، بلكه سياستي درست ضد آن اصول در پيش گرفته شد كه حاصلي جز ايجاد تفرقه در بين مليت هاي ساكن ايران نداشت. رضا خان و دار و دسته اش در زمينه سركوب خواست هاي مناطق ملي و بويژه آذربايجان هر چه در توان داشتند انجام دادند، گو اين كه آن ها مي خواستند انتقام سرنگوني خاندان قاجار و بخصوص محمدعلي ميرزا را از مردم متفكر و مبارز آذربايجان بگيرند. عبدالله مستوفي استاندار وقت آذربايجان سرشماري در تبريز را ((...شماري)) مي ناميد و محسني رئيس فرهنگ اين استان براي كسي كه تركي حرف مي زند مجازات سنگيني تعيين كرده بود. گرچه آذربايجان خود به غله نياز مبرمي داشت ، اما محصولات غذايي توليد شده در اين استان به زور شمشير با نازلترين قيمت خريداري و به استان مركزي ارسال مي گشت. فئودال ها، تحت حمايت دولت مركزي دهقانان را به بيگاري كشيده و از تجاوز به مال و جان و ناموس مردم اين خطه كوچكترين ابايي نداشتند. تحت چنين زمينه هاي عيني و ذهني بود كه اشغال ايران رخ داد و ديكتاتوري رضا خان از هم پاشيد و آزادي نسبي در كشور برقرار گشت.

فرقه دموكرات آذربايجان محصول اين شرايط عيني و ذهني بود، و خواسته اي جز تحقق خواست ديرين مردم خطه آذربايجان و سعادت تمامي ايرانيان نداشت. فرقه دموكرات آذربايجان از بدو تاسيس خود بر اجراي اصول قانون اساسي در مورد انجمن هاي ايالتي و ولايتي تاكيد داشت. روزنامه آذربايجان تحت عنوان ((نخستين كنگره فرقه دموكرات آذربايجان)) چنين نوشت: ((... ايران وقتي آباد و خوشبخت و داراي وحدت ملي حقيقي خواهد شد كه انجمن هاي ايالتي و ولايتي مطابق نص صريح قانون اساسي تشكيل يابد و مردم اختياردار خانه خود گردند)) (آذربايجان شماره ٢ مورخه ١٧/٦/١٣٢٤)

متاسفانه گرچه از تصويب اصول مورد درخواست مردم آذربايجان و حزب آن نزديك به يك صد سال مي گذرد، ما هنوز در اول راه هستيم و صد افسوس هنوز هم كه هنوز است بسياري از روشنفكران جامعه ما، داراي موضع شوينيستي بوده و هرگونه انديشه و حركتي را كه در راستاي حل دموكراتيك مساله ملي باشد، تجزيه طلبي دانسته و عملا با سركوب گران هم نوا و هم جبهه مي گردند. از اين گونه روشنفكران بايد پرسيد: آيا به اين موضوع فكر كرده ايد كه چرا هر وقت ديكتاتوري ها در ايران فرو ريخته ، جنبش هاي ملي به سرعت شكل مي گيرند و مبارزاتشان جهت احقاق حقوق ملي خويش گسترش پيدا مي كند؟...

ادامه دارد.

پاورقي:
١ - آقاي علي دشتي در روزنامه شفق سرخ در مورد سيد ضياالدين چنين مي نويسد: ((در اين كه سيد ضياالدين يك وقتي حامي سياست روس و پس از آن مدافع سياست انگليس بوده... هيچ جاي شبهه نيست... سيد ضياالدين براي عقد قرارداد ١٩١٩ نوشت: ((وثوق الدوله خدايت خير دهد)). آقاي علي دشتي در نوشته خود مي افزايد ((به عقيده من ابدا شبهه و ترديدي در اين مساله نيست كه سيد ضياالدين قبل از كودتا منفور افكار عمومي و احرار وصلي و منورالفكرهاي پاكدامن بوده است. هم چنانكه شبهه ندارد از اول كابينه وثوق الدوله تا زماني كه خودش رئيس الوزرا شد، يكي از آنگلوفيل هاي فعال بوده است...)) (شفق سرخ - شماره ١٣٧ - به قلم علي دشتي - نقل از كتاب ((گذشته چراغ راه آينده)).



Read more! posted by <21 Azer> | 11:20 AM
Azərbaycan Milli HökümətiAzerbaycan Demoqrat Firqesi
21 Azer - 1945-1946 South Azerbaijan (Iran)
سؤزوموز-بلاگ اسپات
سؤزوموز-پرشين بلاگ









email
archives
Photo Albums
پيشه ورى: يازيلار -نوشته ها
توركجه مقاله لر
مقاله هاى فارسى
English Articles
عكس- فيلم-راديو
سندلر-اسناد
كتاب شناسى
دئموقراتلار-دموكراتها
صفرخان قهرمانى
پان ايرانيست-دؤولت گؤروشو:ديدگاه پان ايرانيستى-دولتى
Counters
Rent Movies Online